τη στήλη γράφει & επιμελείται
η Λίλα Παπαπάσχου
Είναι ορισμένες φορές, που οι λέξεις δεν επαρκούν, για ν’ αποδοθεί με ακρίβεια το εύρος της συγκίνησης, που μπορεί να αισθανθεί ένας άνθρωπος, παρακολουθώντας μια παράσταση, σαν αυτή που είδα χθες, στο ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΕΓΧΟΥ ΤΗΛΕΟΡΑΣΕΩΝ. Θα προσπαθήσω όμως, με τα λεκτικά μέσα που έχω στη διάθεση μου, να σας μεταφέρω την αίσθηση, μιας συλλογικά άρτιας θεατρικής πράξης.
Είχα ακούσει και διαβάσει από διάφορες πηγές, πολύ κολακευτικά σχόλια για την παράσταση και τους συντελεστές, ενώ παράλληλα είχαν πέσει στην αντίληψη μου και μεμονωμένες κριτικές, για τη νουβέλα της Kathrine Kressmann Taylor(ήταν το πρώτο της συγγραφικό έργο και δημοσιεύτηκε το 1938 στις Ηνωμένες Πολιτείες), στην οποία βασίστηκε η παράσταση «ΠΑΡΑΛΗΠΤΗΣ ΑΓΝΩΣΤΟΣ». Μέσα από την αλληλογραφία δύο αδελφικών φίλων, επιτυχημένων μεταναστών στην Αμερική, ο ένας εκ των οποίων αποφασίζει, να επιστρέψει στη Γερμανία, αποτυπώνεται μια φιλία – και η ανθρωπότητα ολόκληρη – σε μια στιγμή ιστορικής μεταμόρφωσης (παραμόρφωσης;). Αυτός είναι ο κεντρικός άξονας γύρω από τον οποίο η Kressmann εξυφαίνει τον «ιστό», της τόσο καίριας αφήγησης της.
Η Νάντια Φωσκόλου κατάφερε, να κατανοήσει απόλυτα το νόημα, το ύφος και την υπόκωφη ειρωνία του κειμένου, σκηνοθετώντας αριστοτεχνικά τους Αλμπέρτο Φάις (Max Eisenstein) και Δημήτρη Αγαρτζίδη (Martin Schulse). Σ’ ένα υποβλητικά μινιμαλιστικό σκηνικό, στο οποίο δεσπόζει ένα από τα πιο όμορφα video installationπου έχω δει ποτέ (σκηνογραφία-video design: Μικαέλα Λιακατά), εκτυλίσσεται η ολέθρια αναμέτρηση των δύο ανδρών, υπό το άγρυπνο βλέμμα της αιθέριας Griselle (αδελφή του Max & πρώην ερωτική σύντροφος του Martin), η οποία τους κοιτά αφ’ υψηλού, βυθισμένη σε μια παράξενη ραστώνη (αισθαντικότατη η ψηφιακή της απεικόνιση).
Οι δύο ηθοποιοί «κεντάνε» πάνω στην σκηνή, αποδίδοντας τις πολλαπλές μεταμορφώσεις – μεταπτώσεις των ηρώων, με τρόπο πραγματικά καθηλωτικό. Ο Max του Αλφόνσο Φάις είναι ενθουσιώδης στην αρχή, ως προς την απόφαση του αδελφικού του φίλου, να γυρίσει στην κοινή τους πατρίδα, ενώ δείχνει παντελώς ανέτοιμος να αντιμετωπίσει την σταδιακή μετάλλαξη του. Στην πορεία καταβαραθρώνεται συναισθηματικά από την “προδοσία” του και μεταλλάσσεται κι ο ίδιος σε κάτι αποτρόπαιο, όπως συνήθως συμβαίνει σ’ αυτές τις περιπτώσεις. Η δολοφονία της αδελφής του απ’ το ναζιστικό καθεστώς, τον μεταμορφώνει σ’ ένα σκληρό, αδίστακτο, γεμάτο εκδικητική μανία άνθρωπο, τον οποίο ο ηθοποιός κατάφερε, ν’ αποτυπώσει με φοβερή ακρίβεια και χωρίς ίχνος υπερβολής. Ο Martin του Δημήτρη Αγαρτζίδη, απ’ την άλλη, ξεκινάει ως ένας φιλελεύθερος άνθρωπος, που επιστρέφει μετά από χρόνια στα πάτρια εδάφη κι αντιμετωπίζει μια καινούργια πραγματικότητα, που αρχικά τον ξενίζει κι ύστερα τον… «καταβροχθίζει». Γράφει στο φίλο του για τις συνθήκες φτώχειας, που ζουν οι Γερμανοί το 1932, μακαρίζοντας την δική του οικονομική ευμάρεια, που τον τοποθετεί σε πολύ καλύτερη μοίρα, απ’ τους περισσότερους συμπατριώτες του. Ειδική μνεία κάνει στον σχετικά άσημο, ανερχόμενο ηγέτη, ονόματι Χίτλερ, που φαίνεται να κερδίζει έδαφος πολιτικά, πείθοντας τους εξαθλιωμένους οικονομικά Γερμανούς, για το πατριωτικό του όραμα. Το γεγονός αυτό, θορυβεί το φίλο του και προϊδεάζει το κοινό για τα «μύρια κακά», που έπονται. Προοδευτικά ο Martin, γίνεται ολοένα και πιο κυνικός, φτάνοντας στο σημείο ν’ απαγορεύσει στον παλιό φίλο και συνεργάτη, να του ξαναγράψει (δεν είναι πια τίποτα παραπάνω από έναν ακόμα Εβραίο και τα γράμματα του λογοκρίνονται ως επικίνδυνα και αντικαθεστωτικά). Είναι ολοφάνερο ότι βρίσκονται σ’ αντίπαλα στρατόπεδα κι ο Μάρτιν οφείλει, ν’ αποστασιοποιηθεί απ’ όποιον κι από ότι εναντιώνεται, στο κόμμα στο οποίο είναι ταγμένος κι από το οποίο απορρέουν όλα τα «αγαθά», όλα τα αξιώματα, όλες οι τιμές, που απολαμβάνει καθημερινά, αυτός κι η οικογένεια του. Το πρόσωπο του ηθοποιού άλλοτε σκληραίνει κι άλλοτε παραμένει ανέκφραστο, κάνοντας τον να μοιάζει ακόμα πιο απειλητικός.
Στην απελπισμένη έκκληση του Max να βοηθήσει την Griselle, ο Martin ξεγυμνώνεται ολοκληρωτικά μπροστά στον αόρατο καθρέφτη, που του έστησαν οι “δραστικές” επιλογές του. Ο Δημήτρης Αγαρτζίδης-Martin, με ανατριχιαστική αμεσότητα, ευρηματικά φωτισμένος ώστε να δείχνει σχεδόν διαβολικός (σχεδιασμός φωτισμών: Βασίλης Κλωτσοτήρας) ανακοινώνει στον καλύτερο του φίλο, τον θάνατο της αδελφής του, ομολογώντας παράλληλα την αδυναμία του, να παρέμβει, προκειμένου να τη σώσει (μία από τις πιο δυνατές σκηνές της παράστασης κυρίως χάρη στη βουβή αντίδραση του Αλφόνσο Φάις-Max, που χωρίς να πει κουβέντα, μας τα είπε όλα). Ο θάνατος της νεαρής κοπέλας θα οδηγήσει με μαθηματική ακρίβεια, στην ευφυέστατη, διανθισμένη με βιτριολικό χιούμορ εκδίκηση του Max, που με τη σειρά της θα οδηγήσει σ’ έναν «ανταποδοτικό» θάνατο…ο οποίος θα φέρει την ίδια στάμπα με τον προηγούμενο… Ο αφανισμός στο τέλος εμφανίζεται ως… «ΠΑΡΑΛΗΠΤΗΣ ΑΓΝΩΣΤΟΣ»…και δεν κάνει καμία φυλετική – ή άλλη – διάκριση…
Στην απελπισμένη έκκληση του Max να βοηθήσει την Griselle, ο Martin ξεγυμνώνεται ολοκληρωτικά μπροστά στον αόρατο καθρέφτη, που του έστησαν οι “δραστικές” επιλογές του. Ο Δημήτρης Αγαρτζίδης-Martin, με ανατριχιαστική αμεσότητα, ευρηματικά φωτισμένος ώστε να δείχνει σχεδόν διαβολικός (σχεδιασμός φωτισμών: Βασίλης Κλωτσοτήρας) ανακοινώνει στον καλύτερο του φίλο, τον θάνατο της αδελφής του, ομολογώντας παράλληλα την αδυναμία του, να παρέμβει, προκειμένου να τη σώσει (μία από τις πιο δυνατές σκηνές της παράστασης κυρίως χάρη στη βουβή αντίδραση του Αλφόνσο Φάις-Max, που χωρίς να πει κουβέντα, μας τα είπε όλα). Ο θάνατος της νεαρής κοπέλας θα οδηγήσει με μαθηματική ακρίβεια, στην ευφυέστατη, διανθισμένη με βιτριολικό χιούμορ εκδίκηση του Max, που με τη σειρά της θα οδηγήσει σ’ έναν «ανταποδοτικό» θάνατο…ο οποίος θα φέρει την ίδια στάμπα με τον προηγούμενο… Ο αφανισμός στο τέλος εμφανίζεται ως… «ΠΑΡΑΛΗΠΤΗΣ ΑΓΝΩΣΤΟΣ»…και δεν κάνει καμία φυλετική – ή άλλη – διάκριση…
Θα μπορούσα να επιχειρηματολογώ ώρες επί ωρών, για τους λόγους που πιστεύω, ότι δεν πρέπει με τίποτα να χάσετε την συγκεκριμένη παράσταση, αλλά μην ανησυχείτε, δεν θα το κάνω. Οι τρεις τελευταίες παραστάσεις έχουν προγραμματιστεί για: σήμερα στις 9 το βράδυ και αύριο εις διπλούν, στις 19.00 & 21.30 αντίστοιχα. Έχετε λοιπόν, τρεις ευκαιρίες, να τους ανακαλύψετε μόνοι σας….προτείνω να μην αφήσετε καμία, να πάει χαμένη…
___________________________________
Παραλήπτης Άγνωστος (AddressUnknown)
της KathrineKressmannTaylor
σε σκηνοθεσία Νάντιας Φώσκολου
από τις 21 μέχρι τις 31 Μαΐου 2014
@ Κέντρο Ελέγχου Τηλεοράσεων
Συντελεστές
μετάφραση – σκηνοθεσία: Νάντια Φώσκολου
σκηνογραφία – videodesign: Μικαέλα Λιακατά
σχεδιασμός φωτισμών: Βασίλης Κλωτσοτήρας
ενδυματολόγος: Βασιλική Σύρμα
Light BoardOperator : Δάφνη Καφετζή
παίζουν: Δημήτρης Αγαρτζίδης, Αλμπέρτο Φάις
από
ΑΛΛΙΩΣ 