Tags
Συνέντευξη στον Κωνσταντίνο Καραγιαννόπουλο
Ο Ειρηναίος Μαράκης γεννήθηκε στα Χανιά το 1986. Απόφοιτος λυκείου. Δραστηριοποιείται στα κοινά μέσα από τον χώρο της αντικαπιταλιστικής αριστεράς. Μικρά πεζά, διηγήματα και ποιήματα του έχουν δημοσιευθεί σε διάφορες λογοτεχνικές σελίδες ενώ έχει συμμετάσχει και σε διάφορα λογοτεχνικά project στο διαδίκτυο. Το ποίημα του “Ο άνθρωπος μας στο Παρίσι“ δημοσιεύθηκε στο συλλογικό έργο “Μια εικόνα… χίλιες λέξεις (e-book)“ των εκδόσεων “το βιβλίο.net“. Διατηρεί τα ιστολόγια Λογοτεχνία και Σκέψη και Κίβδηλη Αντιόχεια – μια διαδικτυακή ποιητική συλλογή που ενημερώνεται διαρκώς. Άρθρα του για πολιτικά και πολιτιστικά ζητήματα δημοσιεύονται στην εφημερίδα Αγώνας της Κρήτης.
- Από πότε άρχισες να ασχολείσαι με την ποίηση;
Την πρώτη φορά που έγραψα κάτι σαν ποίημα ήταν δύο στιχουργήματα σε σχολικό λεύκωμα και σιγά-σιγά ξεκίνησα αυτό το ωραίο ταξίδι. Συγκεκριμένα, η αρχή έγινε μέσα από μια εφηβική, ερωτική απογοήτευση και συνέχισα για να αντιμετωπίσω τους φόβους και τις ανασφάλειες μου. Αυτό βέβαια δεν είναι κάτι το πρωτότυπο, το έχουμε ακούσει τόσες φορές, αλλά πραγματικά συνέβη… Αλλά συστηματικά, με μελέτη, διάβασμα και όλη την σχετική προσπάθεια, γράφω κάτι που μοιάζει με ποίηση – αν είναι θα το κρίνουν οι αναγνώστες ή όσοι τουλάχιστον έρθουν σε επαφή με αυτές τις απόπειρες γραφής – τα τελευταία χρόνια. Όπως έχω δηλώσει και αλλού, από τα αφελή, εφηβικά στιχάκια και μέσα από μια βίαιη αλλά και ουσιώδη ταξική συνειδητοποίηση πέρασα σε πιο ουσιαστικά θέματα κι έκανα στροφή σε κοινωνικά ζητήματα, στην υπηρεσία της εργατικής τάξης που παλεύει για την απελευθέρωση της από τα καπιταλιστικά δεσμά. Χωρίς όμως να ξεχνώ και την μεγάλη υπόθεση του Έρωτα. Όμως, θέλω να επισημάνω ότι δεν τρέφω αυταπάτες για τις δυνατότητες μου. Ούτε το πρώτο σκαλί της ποίησης έχω κατακτήσει, για να θυμηθούμε και το ομώνυμο ποίημα του Καβάφη, ούτε τίποτα. Απλά συνεχίζω μια ξεκινημένη διαδικασία και όπου βγει.
- Στην εποχή μας υπάρχει χώρος για ποίηση;
Όχι μόνο υπάρχει χώρος αλλά και τα πάντα μπορούν να γίνουν ποίηση! Προσωπικά δεν έχω αυταπάτες ότι ποίηση παράγουμε όλοι οι άνθρωποι, ο καθένας με τον δικό του τρόπο. Ακόμα και χωρίς να έχουμε συναίσθηση αυτής της διαδικασίας. Όταν ερωτευόμαστε, όταν πονάμε, όταν φοβόμαστε κι όταν διεκδικούμε να ζούμε αληθινά. Κάθε μικρή, ασήμαντη κατά τα φαινόμενα, καθημερινή πράξη μας είναι ποίηση. Ποίηση παράγει και το ίδιο το φυσικό περιβάλλον, ας μην το ξεχνάμε αυτό. Εμείς είμαστε ένα ποιητικό παράγωγο της φύσης. Στην πραγματικότητα ποίηση είναι η ίδια η ζωή. Άρα και κάτω από αυτό το πρίσμα, ναι, τα πάντα είναι και μπορούν να γίνουν ποίηση∙ άρα κατά συνέπεια ο χώρος για να γίνει ποίηση είναι απεριόριστος. Απλώς, υπάρχουν και κάποιοι άνθρωποι που τολμούν να δώσουν μια πιο συγκεκριμένη μορφή σε αυτή τη διαδικασία και να κάνουν τις επιλογές τους σχετικά με αυτή. Όμως, οι ποιητές δεν πρέπει να είναι ξεκομμένοι από αυτά που πραγματικά συμβαίνουν μέσα στην κοινωνία, είτε αφορά κοινωνικά, είτε ψυχολογικά, είτε αισθητικά ζητήματα. Οι ποιητές σήμερα και από πάντα, ήταν ο καλός αγωγός της κοινωνικής και αισθητικής εμπειρίας. Δεν ήταν μάγοι, δεν ήταν ιερείς. Γι’ αυτό και πρέπει να είναι ανοιχτοί και στην κριτική. Φυσικά, πρέπει να διεκδικήσουν και να διεκδικήσουμε τον χώρο που ανήκει στην ποίηση, που ανήκει στη ζωή. Περιορίζοντας το ένα, περιορίζεται και το άλλο. Αυτό δεν πρέπει να το επιτρέψουμε.
- Γράφεις σ’ ένα ποίημα σου:
«δεν γίνεται μόνο ποίηση
με μολύβι, χαρτί και διάβασμα
ούτε καν με το πληκτρολόγιο
θέλει νύχτες μοναξιάς και φόβου
βρεγμένα τσιγάρα κι αγκαλιές
και τότε, ίσως κάτι να γραφτεί»
Τελικά, τι είναι ποίηση;
Και τι δεν είναι η ποίηση! Πρώτα απ’ όλα είναι δημιουργία, είναι έρωτας, είναι κατάθεση ψυχής. Είναι η πηγή της μνημοσύνης. Γράφουμε, διαβάζουμε και τραγουδάμε την ποίηση γιατί είναι μέσα στη φύση μας. Μέσα από την ποιητική διαδικασία, που ίσως είναι και η ανώτερη μορφή ανθρώπινης επικοινωνίας και διαλόγου, μπορούμε να χτίσουμε τις βάσεις για ένα νέο, διαφορετικό και όμορφο κόσμο! Γιατί περισσότερο απ’ όλα η ποίηση είναι η ίδια η ζωή, είναι βίωμα, είναι αντίσταση. Λένε διάφοροι δημιουργοί, τεχνοκριτικοί, ακόμα και ποιητές πως δεν υπάρχει ορισμός για την ποίηση. Θα απαντήσω πως όλα αυτές οι θεωρίες είναι απλώς γελοίες, σχεδόν μεταφυσικές. Φυσικά, ο σκοπός τους δεν είναι άλλος από το να δώσουν την εντύπωση πως η ποίηση είναι κάτι το ιερό, κάτι το απόκρυφο που μόνο οι μύστες μπορούν να ερμηνεύσουν τα σημάδια της. Αυτό μας οδηγεί με σίγουρο τρόπο να αναγνωρίσουμε ότι κάποιοι γνωρίζουν και φοβούνται τον απελευθερωτικό ρόλο που έχει η ποίηση και η τέχνη γενικότερα και γι’ αυτό σαμποτάρουν τη συγκεκριμένη διαδικασία. Ας είμαστε ξεκάθαροι όμως, όταν λέμε για ποίηση εννοούμε (ή πρέπει να εννοούμε) την ποίηση που οι απλοί άνθρωποι μπορούν ή πρέπει να δημιουργούν. Αυτού του είδους η ποίηση βρίσκεται στο στόχαστρο. Κι όχι η ποίηση και η λογοτεχνία των σαλονιών, με τα ηχηρά ονόματα, τις υπόγειες διασυνδέσεις, την σχέση με την εξουσία, με την διανόηση που συντάσσεται με τα μεγάλα, επιχειρηματικά συμφέροντα, που υπερασπίζεται και προάγει τον ρατσισμό και τις κοινωνικές ανισότητες.
- Η μορφή της γυναίκας είναι ένα σταθερό σύμβολο στην ποίησή σου. Τι εκφράζει για σένα η γυναίκα;
Αχ, η γυναίκα, οι γυναίκες! Ίσως να μην έγραφα εάν δεν ήταν οι γυναίκες, αυτές που γνώρισα και αυτές που δεν γνώρισα. Αλλά κυρίως αυτές που πρόδωσα και απογοήτευσα με τη συμπεριφορά μου. Η γυναικεία παρουσία μου είναι απαραίτητη, είναι ανάσα ζωής… Υπάρχει μάλιστα κι ένα συγκεκριμένο πρόσωπο, μια πολύ αγαπημένη φίλη, που αποτελεί την κύρια πηγή έμπνευσης μου ή μάλλον αναφοράς μου… Τι άλλο να πω; Ότι δεν μπορώ να ζήσω χωρίς τη γυναίκα; Χωρίς την ασφάλεια που δίνει η γυναικεία συντροφιά, χωρίς τις δυνατότητες που ανοίγουν οι γυναίκες για να γνωρίσουμε καλύτερα τον εαυτό μας; Μόνο μέσα από τη γυναικεία συντροφιά, έχω ανακαλύψει κρυφές πτυχές του εαυτού μου. Νομίζω πως τα πράγματα είναι απλά, η γυναίκα, αποτελεί και πάντα αποτελούσε, τον βασικότερο πυλώνα της κοινωνίας μας. Είναι αναπόσπαστο μέρος της ζωής μας. Είναι το ισχυρότερο φύλο κι αυτό γιατί αντιμετωπίζει χρόνια καταπίεσης αλλά και γιατί είναι η πηγή της μνήμης. Ναι, ξέρω, οι φαλλοκράτες που όλα νομίζουν ότι περνάνε μέσα από τις δικές του επιλογές, ίσως να ενοχληθούν από αυτή τη δήλωση. Ξεχνάνε πόσο απαραίτητη είναι η γυναίκα! Όχι όμως με τον τρόπο που μας δίδαξαν. Να είμαστε καθαροί σε αυτό. Η γυναίκα δεν είναι, ούτε πρέπει να είναι, μια μηχανή αναπαραγωγής παιδιών, ούτε ένα σεξουαλικό σκεύος που εκτονώνουμε τις ορμές μας. Σε αυτό το σημείο σηκώνω τείχος, εκφράζω τη διαφωνία μου. Η γυναίκα πρέπει να επαναδιεκδικήσει τον ρόλο της μέσα στην κοινωνία, να σπάσει τα δεσμά που περιορίζουν την ανάπτυξη της προσωπικότητά της. Κι όχι μόνο η γυναίκα. Αλλά και οι ομοφυλόφιλοι, οι τρανς, οι κουίρ. Ο ίδιος ο άντρας σε τελική ανάλυση. Αυτή η μάχη είναι πρέπει να είναι συνδυασμένη. Αγαπώ τη γυναίκα αλλά παράλληλα διεκδικώ, μαζί με όλες τις γυναίκες, την κοινωνική και σεξουαλική μας απελευθέρωση. Κι αυτό –η καταπίεση, η προδοσία και η διάθεση για μια διαφορετική ζωή, μαζί με τη γυναίκα και με όλους– πιστεύω πως εκφράζεται μέσα στην ποίηση μου.
- Ποιοι καλλιτέχνες σε έχουν επηρεάσει;
Δεν ξέρω! Ίσως σε προβληματίζει αυτή η απάντηση μου αλλά έτσι είναι. Δεν ξέρω, γιατί δεν έχω ασχοληθεί με το ζήτημα ιδιαίτερα. Απλά γράφω και αυτό είναι. Βέβαια, ίσως αυτή η στάση μου να μην εκφράζει παρά μια γενικότερη τάση στη σύγχρονη ποίηση. Ας μην πω περισσότερα γι’ αυτό… Στην πραγματικότητα, μόνο μια αμυδρή εικόνα έχω για τους καλλιτέχνες που ίσως με έχουν επηρεάσει και τίποτα περισσότερο. Σίγουρα οι Έλληνες ποιητές της πρώτης και της δεύτερης μεταπολεμικής γενιάς, όπου είναι και η περίοδος που έχω ασχοληθεί ιδιαίτερα, με έχουν βοηθήσει με ένα τρόπο. Ιδιαίτερα ο Μανώλης Αναγνωστάκης κι ο Τάσος Λειβαδίτης αλλά και μια ποιήτρια των επόμενων γενιών, η Κατερίνα Γώγου. Οι συγκεκριμένοι έχουν σταθεί για μένα δάσκαλοι στο πώς να προσεγγίζω τα ζητήματα. Επίσης, αντιμετωπίζω τον Νίκο Καββαδία με συναισθήματα αγάπης που φτάνει στα όρια της παραφροσύνης ενώ όσο περνούσαν τα χρόνια αγάπησα μέχρι σημείου εξάρτησης τον Κώστα Βάρναλη, τον Γιάννη Ρίτσο, τον Κωνσταντίνο Καρυωτάκη αλλά και ξένους ποιητές και λογοτέχνες όπως τους Τζακ Κέροακ, Ντύλαν Τόμας, Ρέιμοντ Τσάντλερ καθώς κι άλλους. Αν υπάρχει κάτι που μπορεί να με έχει επηρεάσει σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό από τους προηγούμενους, τότε αυτό είναι η μουσική κι ο κινηματογράφος. Είμαι λάτρης της τζαζ κι ακούω ροκ από χρόνια. Επίσης, ακούω ρεμπέτικα. Βλέπω ταινίες σχεδόν καθημερινά, είμαι φαν του νουάρ όπως και της αντίστοιχης λογοτεχνίας. Εκεί, στη μουσική, ακόμα και πριν ξεκινήσω να γράφω, ένοιωθα ότι μπορούσα να αφεθώ ελεύθερος. Για να εκφραστώ, για να ξεσπάσω. Όμως, κι όσο με αφορά, τολμώ να πω ότι ανήκω σε μια διαφορετική γενιά ανθρώπων που εκφράζονται μέσω της ποίησης. Κι αυτή είναι μια γενιά, που μέσα στην κατάρρευση κάθε κοινωνικής βεβαιότητας, υψώνει τη φωνή της και διαμαρτύρεται και αμφισβητεί τις κεντρικές πολιτικές επιλογές, το κυρίαρχο πρότυπο ζωής, την οικογένεια, τις αντιλήψεις σχετικά με τις ανθρώπινες σχέσεις και άλλα πολλά. Αυτή η γενιά, δίνει την περίοδο που διανύουμε τις δικές τις μάχες για τη ζωή και τα δικαιώματα της. Σε σχέση με τις προηγούμενες ποιητικές και κοινωνικές γενιές, η τωρινή γενιά δεν είναι ηττημένη. Ναι, αντιμετωπίζει νέες προδοσίες αλλά έχει τη δυνατότητα να προχωρήσει από εκεί που σταμάτησαν οι προηγούμενοι. Με αυτή την οπτική, πιστεύω πως ενώ έχω (ελπίζω να έχω) στοιχεία από διάφορους, κατά βάθος αυτό που με έχει επηρεάσει δεν είναι ένας άνθρωπος αλλά η ίδια η εποχή μας που είναι εποχή φόβου και απόγνωσης αλλά και εποχή σύγκρουσης και ελπίδας.
- Θα ήθελες να μας μιλήσεις λίγο για τα δύο μπλογκ σου;
Διατηρώ δύο λογοτεχνικά μπλογκ και ένα πολιτικό. Το ”Λογοτεχνία και Σκέψη”, την ”Κίβδηλη Αντιόχεια” και τον ”Αριστερό Σχολιασμό”. Ξεκίνησα να μπλογκάρω από τον Φλεβάρη του 2009, απλά και μόνο για να πειραματιστώ με το μέσο – τακτική που ακολουθώ και με άλλα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, και να επικοινωνήσω με άτομα που έχουμε κοινά ενδιαφέροντα. Χωρίς να έχω κάποια ιδιαίτερη φιλοδοξία και συνεχίζω μέχρι σήμερα, κυρίως με αναδημοσιεύσεις και κάποια δικά μου κείμενα. Αυτό όσο αφορά το πρώτο μπλογκ. Το καθένα εξυπηρετεί κι από ένα διαφορετικό σκοπό. Στην ”Κίβδηλη Αντιόχεια” δημοσιεύονται αποκλειστικά δικές μου απόπειρες συγγραφής ενώ στον ”Αριστερό Σχολιασμό” δημοσιεύονται πολιτικά και κοινωνικά σχόλια από μια σαφή αριστερή κατεύθυνση. Τα συγκεκριμένα μπλογκ αποτελούν τα εργαλεία που μου άνοιξαν τα μάτια σχετικά με τις απεριόριστες δυνατότητες και τις τεράστιες αδυναμίες του διαδικτύου αλλά και με εκπαίδευσαν να αντιμετωπίσω τα διάφορα προβλήματα που μπορεί κανείς να εντοπίσει σε αυτού του είδους την επικοινωνία.
- Είσαι στρατευμένος καλλιτέχνης;
Ναι, θεωρώ πως είμαι. Δεν ξεχνώ την χαρακτηριστική δήλωση του Πάμπλο Πικάσο ότι “η Τέχνη δεν είναι για διακόσμηση, η τέχνη πρέπει να είναι όπλο για μάχη”. Προσπαθώ τα ποιήματα μου να εκφράζουν τις ανάγκες και τις ανησυχίες των συνανθρώπων μας, της εργατικής τάξης και των λαϊκών στρωμάτων. Λαμβάνω ξεκάθαρη θέση απέναντι στα κοινωνικά προβλήματα και σε αυτούς που τα δημιούργησαν. Διεκδικώ παράλληλα και μια διαφορετική, ελεύθερη και αληθινά δημοκρατική κοινωνία, χωρίς ιδεολογικά και κυρίως οικονομικά δεσμά, χωρίς ανισότητες. Βρίσκομαι απέναντι στην εμπορευματοποιημένη τέχνη και στους μηχανισμούς ιδεολογικής μας καταστολής. Όσο με αφορά εργάζομαι μέσα από τις γραμμές της αντικαπιταλιστικής Αριστεράς για όλα αυτά – ένας από τους πολλούς που ονειρεύονται και οργανώνουν την εναλλακτική, κοινωνική προοπτική που τόσο έχουμε ανάγκη. Όλα αυτά περνάνε και εκφράζονται μέσα από τα ποιήματα μου. Δεν μπορούσε να είναι αλλιώς. Αυτά που ζω, σκέφτομαι και παρατηρώ, αυτά καταθέτω και στο χαρτί. Το βίωμα έχει τεράστιο ρόλο σε αυτά που γράφω. Άρα πώς θα μπορούσα να μην είμαι στρατευμένος, όταν και όσοι προσπαθούν να ελέγξουν τη ζωή μας, είναι στρατευμένοι στην υπεράσπιση των δικών τους συμφερόντων; Απλά πράγματα, σε αυτή την δύσκολη περίοδο που αντιμετωπίζουμε κανείς δεν μπορεί να μένει αδιάφορος. Αξίζει να είμαστε λίγο τολμηροί στη ζωή μας. Να παίρνουμε θέση. Και να μην φοβόμαστε. Ούτε καν τις λέξεις και τους ορισμούς, τους χαρακτηρισμένους με αρνητικό πρόσημο, όπως τον στρατευμένο καλλιτέχνη. Γιατί στρατευμένος καλλιτέχνης είναι ο μαχόμενος δημιουργός.
- Θα ήθελες να μοιραστείς μαζί μας δύο αγαπημένους σου στίχους;
Θα σας χαρίσω δύο ολόκληρα ποιήματα κι όχι απλώς κάποιους αγαπημένους στίχους. Και τα δύο με εκφράζουν σε απόλυτο βαθμό και πάντα συγκινούμαι όταν τα διαβάζω. Το πρώτο είναι από τον αγαπημένο μου Νίκο Καββαδία και από την συλλογή Τραβέρσο (1975)
Ἀντινομία
Ὁ ἔρωτάς σου μία πληγὴ καὶ τρεῖς κραυγές.
Στὰ κόντρα σκούζει ὁ μακαρᾶς καθὼς τεζάρει.
Θαλασσοκόρη τοῦ βυθοῦ – χίλιες ὀργιὲς –
τοῦ Ποσειδώνα ἐγὼ σὲ κέρδισα στὸ ζάρι.
Καὶ σ᾿ ἔριξα σ᾿ ἕνα βιβάρι σκοτεινὸ
ποὺ στέγνωσε καὶ ξανεμίστηκε τὸ ἁλάτι.
Μὰ ἐσὺ προσμένεις ἀπ᾿ τὸ δίκαιον οὐρανὸ
τὸ στεριανό, τὸ γητευτή, τὸν ἀπελάτη.
Ὅταν θὰ σμίξεις μὲ τὸ φῶς ποὺ σὲ βολεῖ
καὶ θὰ χαθεῖς μέσα σὲ διάφανη ἀμφιλύκη
πάνω σὲ πράσινο πετούμενο χαλί,
θὰ μείνει ὁ ναύτης νὰ μετρᾶ τὸ ἄσπρο χαλίκι.
m/s Aquarius 1974
ενώ το δεύτερο από τον μεγάλο αγωνιστή Κώστα Βάρναλη
Πῶς μᾶς θέλει ἡ «ἀληθὴς δημοκρατία»
Νὰ μὴν ἀκούω καὶ νὰ μὴ βλέπω νὰ πατῶ.
Νὰ μὴ νογάω καὶ νά ῾χω τὸ στόμα βουλωτό.
Νὰ μὴ μὲ φαρμακών᾿ ἡ μπόχα τοῦ καιροῦ μου.
Χωρὶς αὐτιὰ καὶ μάτια, μύτη καὶ μυαλό,
μουγκὸς νὰ πηαίνω, ὅποτε μοῦ ῾ρθει, πρὸς νεροῦ μου,
κι ἅμα τσινάει ὁ Γάϊδαρος νὰ μὴ γελῶ.
Καὶ σὰ μὲ καρυδώνουνε μουνοῦχο σκλάβο
οἱ Ἀμερικάνοι, ἐγὼ νὰ βλαστημάω τὸ Σλάβο.
- Εκτός από ποιητής είσαι και αρθρογράφος. Ποια είναι τα θέματα που συνήθως σε απασχολούν σ’ αυτή σου τη δραστηριότητα;
Τα θέματα που με απασχολούν δεν είναι διαφορετικά από αυτά που θα εντοπίσει ο αναγνώστης στα ποιήματα μου. Η πολιτική πραγματικότητα, η περιγραφή της και η κατάθεση σκέψεων για την επίλυση των κοινωνικών προβλημάτων, ο σχολιασμός για ότι συμβαίνει γύρω μας, μέσα από μια αριστερή και αγωνιστική οπτική, αποτελούν τη βάση της αρθρογραφίας μου. Παράλληλα, και σε λιγότερο βαθμό, ασχολούμαι και με την πολιτιστική αρθρογραφία – κριτικές βιβλίου, θεάτρου και κινηματογράφου. Και εκεί αντανακλώνται οι εμπειρίες καθώς και τα διαβάσματα μου. Τα κείμενα μου αυτά δημοσιεύονται στη εφημερίδα “Αγώνας της Κρήτης”. Θα ήθελα επίσης να σημειώσω ότι τo τελευταίο διάστημα έχω την ιδιαίτερη τιμή να παρουσιάζω νέους ποιητές και διηγηματογράφους αλλά και παλιότερους δημιουργούς στο διαδικτυακό πολιτικό και πολιτιστικό περιοδικό “Ατέχνως”, και στη στήλη των ”Νέων Δημιουργών”.
- Πως βλέπεις την σημερινή κατάσταση στη χώρα μας;
Σκοτεινή, περίεργη, τρομακτική. Αλλά και με φωτεινές δυνάμεις που μπορούν να δώσουν μια διαφορετική ώθηση… Και δεν έχουμε δει τίποτα ακόμα… Δεν θέλω να κάνω μια περιγραφή πραγμάτων που όλοι μας ζούμε καθημερινά, απλά και μόνο θα αρκεστώ ότι όλες οι πιθανές εκδοχές για τη συνέχεια είναι ανοιχτές. Η Ιστορία γράφεται καθημερινά και χρειάζεται αν είμαστε προετοιμασμένοι για όλα…
- Ως άνθρωπος της Αριστεράς, είσαι ευχαριστημένος με τις επιλογές της κυβέρνησής μας;
Όχι, σαφώς όχι. Πως θα μπορούσα άλλωστε; Η κυβέρνηση από την εκλογή της μέχρι σήμερα κάνει ότι μπορεί για να προδώσει τους αγώνες και της ελπίδες του λαού, αποδεχόμενη την ικανοποίηση των αιτημάτων των δανειστών και ξεπουλώντας την αξιοπρέπεια του λαού μας που δεν λύγισε μπροστά σε κανένα μνημόνια και σε καμία απειλή εξόδου από την ΕΕ και το Ευρώ. Και τους προδίδει. Όπως με το «Όχι» του κόσμου της εργασίας στα μνημόνια από όπου και να προέρχονται, που την ίδια τη νύχτα του δημοψηφίσματος το έκανε «Ναι». Αντίθετα, βαδίζει με εκπληκτική ταχύτητα προς τα πίσω. Επαναλαμβάνοντας την πολιτική των προηγούμενων. Όλα τα έχει το… αριστερό πρόγραμμα διακυβέρνησης! Καταστολή ενάντια στους κοινωνικούς αγωνιστές στις Σκουριές και αλλού, φτωχοποίηση των μεσαίων και κατώτερων στρωμάτων, ξενοφοβία, αδιαφορία για την έκβαση της δίκης της ναζιστικής συμμορίας Χρυσής Αυγής, υποκρισία, ρατσιστική αντιμετώπιση των μεταναστών, να ποιό είναι το έργο της κυβέρνησης! Πως μπορεί να είναι κάποιος ευχαριστημένος; Ενώ στο «Όχι» είχαμε ένα τρανταχτό ταξικό μήνυμα από τους εργάτες στη χώρα μας ενάντια σε κάθε εκβιαστή, η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ με τους ακροδεξιούς ΑΝ.ΕΛ προτίμησε την πολιτική του κατευνασμού και του συμβιβασμού απέναντί τους. Ο Τσίπρας, άπλωσε γέφυρα νεκρανάστασης στους βρικόλακες του «Ναι» αποδεχόμενος ότι το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος δεν σημαίνει εντολή για ρήξη. Και καταλήξαμε στο τρίτο και χειρότερο μνημόνιο. Απόδειξη, αν και αρκετοί από τον χώρο της Αριστεράς και του κινήματος το έλεγαν εδώ και καιρό, ότι η επιθυμία για διαχείριση του καπιταλισμού και η σωτηρία από τον «κακό» εαυτό του – η πολιτική που επιχειρεί ο ΣΥΡΙΖΑ και έχει τις ρίζες της στο ευρωκομμουνιστικό ρεύμα – δεν λειτουργεί και δεν αποδίδει προς το συμφέρον των εργαζομένων αυτής της χώρας. Αυτό που χρειάζεται είναι να οργανωθούμε για να αντιμετωπίσουμε τα προβλήματα που έχουμε μπροστά μας. Να μην δώσουμε συγχωροχάρτι στους επίδοξους σωτήρες μας, είτε δεξιά, είτε αριστερά και να συνεχίζουμε σε ένα δρόμο ρήξης με την ΕΕ, το Ευρώ και το χρέος, αγωνιστικά και αντικαπιταλιστικά. Άλλος δρόμος δεν υπάρχει!
- Θεωρείς πως η Αριστερά (κι ευρύτερα του Σύριζα) έχει κάνει την αυτοκριτική της;
Αν αυτοκριτική είναι να επιβεβαιώνουμε με χιλιάδες τρόπους τη γραμμή μας, χωρίς να αντιλαμβανόμαστε τις ανάγκες της κοινωνίας και τις τρέχουσες πολιτικές εξελίξεις και στη συνέχεια να παρουσιάζουμε τον εαυτό μας και την οργάνωση μας ως τη μόνη ικανή να αντιμετωπίσει τα προβλήματα αλλά στην ουσία παραβλέποντας την κίνηση του κόσμου της εργασίας προς μια αγωνιστική προοπτική ή και οδηγώντας μέσω ενός διαφορετικού δρόμου στην οικονομική υποδούλωση του τόπου, σίγουρα όχι. Αν κουνάμε το δάχτυλο στην κοινωνία, που καθημερινά έρχεται αντιμέτωπη με την τρομοκρατία του τύπου «βγαίνουμε από το Ευρώ άρα πεθαίνουμε» θεωρώντας πως ο κόσμος είναι ανώριμος να δώσει λύσεις στα προβλήματα του, η απάντηση είναι πάλι όχι. Με λίγα λόγια αν η αυτοκριτική δεν βασίζεται σε πραγματικά γεγονότα τότε είναι ψεύτικη και επικίνδυνη. Εάν η Αριστερά δεν ακούει τα αιτήματα και τις απελπισμένες κραυγές των κατατρεγμένων, ποίος θα το κάνει; Γιατί αυτοκριτική είναι να αναγνωρίζεις τα λάθη σου, να ανοίγεις τον κοινωνικό διάλογο και να μάχεσαι με όλους αυτούς που σηκώνουν τη γροθιά τους στις απεργίες και στους αντιφασιστικούς αγώνες. Όχι βάζοντας πάγο στην ανάπτυξη του εργατικού κινήματος –κι αναφέρομαι στο ΚΚΕ αλλά όχι μόνο, ούτε συμμαχώντας με τους διεθνείς ιμπεριαλιστές για χάρη των οικονομικών συμφερόντων της δικής σου άρχουσας τάξης – κι εδώ αναφέρομαι αποκλειστικά στην κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ. Αλλά από την πλευρά των ηγεσιών της Αριστεράς δεν περιμένω πολλά… Τι πολλά, τίποτα δεν περιμένω! Η μόνη αληθινή κριτική και αυτοκριτική μπορεί αν γίνει από τον κόσμο της Αριστεράς, από τη βάση της… Αλλιώς, αν αφεθούμε στις ηγεσίες, τότε θα πάμε χαμένοι… Οι εργαζόμενοι μπορούν αν είναι η ηγεσία που χρειάζονται, κανείς άλλος…
- Θα μπορούσαμε να υποστηρίξουμε και σήμερα πως: «Ο μαρξισμός είναι οδηγός για δράση»;
Ναι, χωρίς καμία αμφιβολία. Και «πως ένα άλλος κόσμος είναι εφικτός ο σοσιαλισμός»! Αυτά πάνε μαζί! Ας μην ξεχνάμε τη θέση του Μαρξ ότι «οι φιλόσοφοι ερμηνεύουν τον κόσμο, το ζήτημα είναι, όμως, να τον αλλάξουμε». Αυτή η θέση περνάει όλο και περισσότερο τα τελευταία χρόνια, από το πάνθεο των διάσημων αποφθεγμάτων, στην καθημερινή ζωή. Εκατομμύρια άνθρωποι προσπαθούν να εξηγήσουν την τόσο μεγάλη βαρβαρότητα που φέρνει το σύστημα στη ζωή τους, όχι για να γίνουν φιλόσοφοι, αλλά για να το αλλάξουν. Οι ιδέες του Μαρξ παραμένουν ο πιο χρήσιμος οδηγός. Και τι μας λένε αυτές οι ιδέες; Ότι απέναντι στο στρατηγικό σχέδιο της άρχουσας τάξης για να καταστείλει κάθε διάθεση αντίστασης από πλευράς μας αλλά και για να κερδίζει από την εκμετάλλευση του ανθρώπινου δυναμικού και του φυσικού πλούτου, χρειάζεται οι καταπιεσμένοι να αντιτάξουν το δικό τους στρατηγικό σχέδιο. Και φυσικά τη δική τους, ανεξάρτητη οργάνωση. Ο Μαρξ, και αρκετοί άνθρωποι στο κόσμο ακολουθούν το παράδειγμα του, αντιλήφθηκε ότι στον πυρήνα του συστήματος βρίσκεται ο ανταγωνισμός ανάμεσα στο κεφάλαιο και τη μισθωτή εργασία. Ο καπιταλισμός ταλανίζεται από αντιθέσεις, οι οποίες δεν οφείλονται σε κάποιο ατύχημα ή λάθος, αλλά προέρχονται από την ίδια την εσωτερική του φύση. Όμως, η ταξική πάλη ανάμεσα σε εργάτες και καπιταλιστές επιταχύνεται και οξύνεται από τη ροπή του συστήματος σε περιοδικές και καταστροφικές κρίσεις. Άρα και η ανατροπή του καπιταλισμού είναι απαραίτητη αλλά παράλληλα χρειάζεται να οργανωθεί πριν να είναι πολύ αργά. Και ποιός θα το κάνει αυτό; Το επαναστατικό υποκείμενο, η εργατική τάξη, που βρίσκεται στο κέντρο της παραγωγής και η οποία μπορεί να ελέγξει την παραγωγή για το συμφέρον της κοινωνίας κι όχι των επιχειρηματιών. Μόνο μέσα από την ταξική πάλη ο κόσμος της εργασίας θα καταφέρει να ριζοσπαστικοποιηθεί και να οργανώσει τις δικές του αυτόνομες δομές – εργατικές επιτροπές για παράδειγμα, και να τολμήσει την ανατροπή μέσω του εργατικού ελέγχου πάνω στην παραγωγική διαδικασία. Αυτή η προοπτική όμως δεν πρέπει να περιμένουμε να έρθει κάποτε στο μέλλον «σα μάννα εξ’ ουρανού» αλλά χρειάζεται να οργανωθεί εδώ και τώρα. Και αυτό ακριβώς συμβαίνει στη χώρα μας και αλλού. Τέλος, μην ξεχνάμε, την απαραίτητη οικοδόμηση ενός εργατικού επαναστατικού κόμματος με τα πιο προχωρημένα κομμάτια των μαχητών, ώστε να συνολικεύει την ταξική εμπειρία, να διδάσκει και να διδάσκεται από την τάξη, να παλεύουν από κοινού. Και το σημαντικότερο: Να μπορεί να πείθει τους εργάτες για την επαναστατική προοπτική παρεμβαίνοντας μαζικά στους αγώνες και να μην υποχωρεί στην κρίσιμη στιγμή υπογράφοντας Βάρκιζες με την άρχουσα τάξη, συγκυβερνώντας με τη Δεξιά το ’89 ή να προτείνει επαναδιαπραγμάτευση του χρέους αντί της διαγραφής του και να υποχωρεί στις πιέσεις των “από πάνω” για χάρη κάποιας δήθεν ρεαλιστικής πολιτικής…
- Ποια η θέση του πολίτη στην σημερινή Ελλάδα;
Στο περιθώριο. Από το επίσημο Κράτος, από την Εκκλησία, από το οικονομικό σύστημα, από τους θεσμούς, από την κυρίαρχη ιδεολογία. Ο πολίτης στην Ελλάδα αλλά και σε ολόκληρο τον κόσμο, γιατί ότι αντιμετωπίζουμε δεν είναι τοπικό φαινόμενο αλλά έχει και διεθνείς διαστάσεις, έχει να αντιμετωπίσει τα θηρία του ιμπεριαλισμού, της καταπίεσης και της φτώχειας. Χρόνια η θέση των πολιτών ήταν, κι ακόμα είναι, στην υπηρεσία της αστικής τάξης. Παράγουν, δουλεύουν, αναπαράγονται οι άνθρωποι για να εξυπηρετήσουν διάφορα, πολύ συγκεκριμένα, το τονίζω αυτό, οικονομικά και ταξικά συμφέροντα. Το ζήτημα είναι πώς θα αλλάξει η θέση των πολιτών μέσα στην κοινωνία. Να βγουν οι πολίτες από το περιθώριο. Ή, για να το θέσω καλύτερα, πως θα αλλάξει αυτή η κοινωνία, πως θα ανατραπούν οι βεβαιότητες χρόνων και η καταστρεπτική ηθική της επίσημης πολιτικής. Γιατί, η πραγματική θέση του πολίτη είναι να μην είναι υποταγμένος στη θέληση μιας μειοψηφίας που του στερεί τα μέσα για να ζήσει αλλά να πάρει αυτός το μέλλον στα χέρια του. Ευτυχώς, δόξα τω Μαρξ, αυτή η διάθεση υπάρχει από τους πολίτες, τόσο στην Ελλάδα, όσο και σε ολόκληρο τον κόσμο. Αλλά χρειάζεται να οργανωθεί και η ανατρεπτική προοπτική, σε ρήξη με αυτά τα προβλήματα.
- Μπορεί να ανατραπεί αυτό το σύστημα;
Ασφαλώς! Όχι μόνο μπορεί να ανατραπεί αλλά είναι και απαραίτητο! Αλλά δεν είναι κάτι που θα γίνει αυτόματα, είτε περιμένοντας να έρθει η αλλαγή με κάποιο μαγικό τρόπο, είτε στηρίζοντας τις ελπίδες μας σε μια στείρα, κοινοβουλευτική εκπροσώπηση.
- Ποιο θεωρείς πως είναι το μεγαλύτερο πρόβλημα, που μας κρατά-ως κοινωνία- πίσω;
Αυτοί που έχουν τον έλεγχο στην κοινωνία. Αντί να χαιρόμαστε τη ζωή, κάθε μέρα αναρωτιόμαστε εάν θα έχουμε ψωμί ή κάπου να κοιμηθούμε το βράδυ. Επειδή κάποιοι θα κάνουν διακοπές σε σπα ριζόρτ, στην Ελβετία, στα πολυτελή διαμερίσματα της Νέας Υόρκης; Όχι, δεν είναι δίκαιο αυτό, καθόλου δίκαιο! Να είμαστε φτιαγμένοι για τα ωραία και τα μεγάλα και να βαδίζουμε στη λάσπη; Όχι, δεν το εγκρίνω. Αχ, κι όταν τελειώσουμε με αυτά τα καθάρματα, όλα θα αλλάξουν προς το καλύτερο!
- Ποια η ιδανική για σένα κοινωνία;
Η αταξική και κομμουνιστική κοινωνία. Και δεν λέω για τα καθεστώτα του κρατικού καπιταλισμού στην πρώην ΕΣΣΔ, ούτε για αριστερές κυβερνήσεις που διαχειρίζονται μνημόνια. Θέλω να το τονίσω αυτό, γιατί πάνω στη διαστρέβλωση της σοσιαλιστικής και κομμουνιστικής ιδέας παίζουν πολλοί τα υπόγεια παιγνίδια τους. Ονειρεύομαι και παλεύω για μια κοινωνία χωρίς οικονομικές και πολιτικές ανισότητες, χωρίς καταπίεση, ρατσισμό, σεξισμό και πολέμους. Όπου ακόμα και η Τέχνη θα αναπτυχθεί από καλύτερες θέσεις, όπου κανένας άνθρωπος δεν θα περισσεύει ή δεν θα θεωρείται πρόβλημα. Όπου ο έρωτας, η σεξουαλική επαφή, οι ανθρώπινες σχέσεις δεν θα αντιμετωπίζουν ένα σωρό από συντηρητικές θεωρίες και ταμπού αλλά που θα αποτελούν αφορμή για να διερευνήσουμε τις άγνωστες πτυχές του εαυτού μας και της κοινωνίας! Ιδανική κοινωνία μάλιστα, είναι αυτή που τα παιδιά δεν θα κλαίνε, φοβισμένα, στην αγκαλιά της νεκρής μητέρας τους, κάτω από τα άρβυλα του εχθρού, μέσα σε μια κατεστραμμένη από τους βομβαρδισμούς πόλη, με το πρόσωπο τους να γίνεται είδηση στα παγκόσμια δελτία ειδήσεων, αλλά που τα παιδιά ελεύθερα ανεξαρτήτως φυλής και θρησκείας θα παίζουν στις αλάνες του κόσμου. Μπορείς να το φανταστείς; Ωραία εικόνα, έτσι;
- Ποιος ο μεγαλύτερός σου φόβος;
Ο μεγαλύτερος φόβος μου; Να μην μπορώ να ζήσω ελεύθερος, να μην μπορώ να αγαπήσω. Φοβάμαι ότι θα δω κάποτε τους ανθρώπους δίπλα μου και δεν θα τολμούν να διεκδικήσουν την ελευθερία τους. Αλλά φοβάμαι, δεν τρομάζω. Έχει διαφορά. Κι από τη θέση που βρίσκομαι θα προσπαθήσω να αναδείξω αυτή τη διαφορά.
- Θα ήθελες να στείλεις κάποιο μήνυμα στους αναγνώστες σου;
Χμ, δύσκολα μου βάζεις… Τι μήνυμα να στείλω στους αναγνώστες μου ώστε να μην φανεί ότι τους κουνάω το δάχτυλο; Και ποιοί να είναι άραγε οι αναγνώστες μου; Να, βλέπεις, με πιάσανε οι ανασφάλειές μου… Και μόλις βρήκα –τι σου είναι το μυαλό– το καλύτερο μήνυμα, την καλύτερη ευχή, που θα μπορούσε να δώσει άνθρωπος. Λοιπόν, αξίζει να μην κρυβόμαστε πίσω από το δάχτυλο μας, να τολμάμε, να ονειρευόμαστε, να αγωνιζόμαστε και κυρίως να εκφραζόμαστε. Να λέμε ένα τεράστιο όχι στις ανασφάλειες μας. Να ζούμε αληθινά.
- Με ποιο τραγούδι/ μουσική θα ήθελες να κλείσουμε την συνέντευξη;
Θα σου έλεγα με τη… Διεθνή αλλά θα προτιμήσω κάτι διαφορετικό. Το τραγούδι που ακολουθεί μάλιστα, νομίζω πως με εκφράζει με τον καλύτερο τρόπο αλλά το αφιερώνω τόσο στους αναγνώστες του Αλλιώς, όσο και στους φίλους μου. Και δεν είναι άλλο από το Revolution των Beatles (You say you want a revolution / Well, you know We all want to change the world / You tell me that it’s evolution / Well, you know We all want to change the world / But when you talk about destruction / Don’t you know that you can count me out / Don’t you know it’s gonna be all right? / All right, all right)…
Α, νομίζω πως και το Stand by me με τον Ben E. King ταιριάζει για να κλείσει αυτή η συνέντευξη, όχι; (When the night has come / And the land is dark / And the moon is the only light we’ll see / No I won’t be afraid, no I won’t be afraid / Just as long as you stand, stand by me // And darlin’, darlin’, stand by me, oh now now stand by me / Stand by me, stand by me)…
ΑΛΛΙΩΣ 