Tags
ΠΡΟΣΩΠΟ – ΚΕΝΤΡΙΚΑ
ΜΕ ΤΗΝ ΗΛΙΑΝΑ ΜΑΥΡΟΜΑΤΗ
“Μη φοβάστε τόσο πολύ το θάνατο, όσο μία ανεπαρκή ζωή.”
Μπρεχτ
γράφει & επιμελείται
η Λίλα Παπαπάσχου
Πόσο ζόρικο είναι να είσαι νέα, όμορφη, σκεπτόμενη και καλλιτέχνης στην Ελλάδα των μνημονίων και της κρίσης;
Καταρχάς ευχαριστώ για τους ωραίους χαρακτηρισμούς. Ζόρικο είναι για οποιονδήποτε άνθρωπο, ασχέτως φυσικής κατατομής και λοιπών χαρακτηριστικών και προσόντων, να ζει στην Ελλάδα της κρίσης. Σε όποια κατηγορία κι αν ανήκεις, αν δεν είσαι πλούσιος και αστός, επιβιώνεις πάρα πολύ δύσκολα στην εποχή των Μνημονίων.
Σε ενοχλεί να σε ρωτούν συνέχεια για τους «διάσημους» γονείς σου;
Όταν οι γονείς σου έχουν εκτεθεί στα φώτα της δημοσιότητας, με τον έναν ή με τον άλλο τρόπο και το κοινό που τους γνωρίζει, ξαφνικά βλέπει το παιδί τους να δραστηριοποιείται στον ίδιο χώρο, είναι λογικό να θέλουν να ρωτήσουν σχετικά με αυτή τη σχέση. Όσο περνούν τα χρόνια, ευτυχώς αποσυνδέεται η πορεία μου από αυτή των γονιών μου και ειδικά τον τελευταίο καιρό έχω την αίσθηση, ότι αντιμετωπίζομαι τόσο από τους ανθρώπους του χώρου, όσο κι από τα ΜΜΕ, ως μία αυτόφωτη – και αυτόνομη – καλλιτεχνική προσωπικότητα.
Πότε ήταν η τελευταία φορά που ήρθες σε πραγματικά δύσκολη θέση από κάποιον σκηνοθέτη-συνεργάτη-θαυμαστή;
Δεν έχω έρθει ποτέ σε δύσκολη θέση από κάποιο θαυμαστή και δεν μου έχει συμβεί ποτέ κάτι ακραίο. Στη δουλειά μου έρχομαι σε δύσκολη θέση, όταν δεν μπορώ να επικοινωνήσω με τους συνεργάτες μου, κυρίως καλλιτεχνικά. Σπάνια δημιουργώ στη δουλειά προσωπικές σχέσεις, γιατί κύριο μέλημα μου είναι να επικοινωνήσω δημιουργικά κι όχι σε φιλικό επίπεδο. Τώρα αν καταφέρω να συνεννοηθώ με τους εκάστοτε συνεργάτες μου και σε πιο προσωπική κλίμακα έχει καλώς, αλλά δεν είναι αυτός ο στόχος μου. Όσο για τους σκηνοθέτες, είναι από τη φύση του δύσκολος και κάπως άχαρος ο ρόλος τους, γιατί ο σκηνοθέτης λειτουργεί σαν τον “μπαμπά” της παρέας. Πρέπει να είναι πολύ ικανός για να μπορέσει να εμπνεύσει, να συντονίσει και να πάρει την ευθύνη για το τελικό αποτέλεσμα. Παρόλα αυτά, δεν αντιμετώπισα κάποιο ιδιαίτερο πρόβλημα σε καμία από τις συνεργασίες μου, έως τώρα τουλάχιστον.
Οι σημερινοί νέοι – καλλιτέχνες και μη – είναι όντως «απολιτίκ», ή αποτελεί κι αυτό άλλον έναν αστικό μύθο;
Δεν αποτελεί καθόλου αστικό μύθο. Όντως οι σύγχρονοι άνθρωποι είναι αρκετά α-πολιτικοποιημένοι. Πάνε απ’ το ένα κόμμα στο άλλο, σαν να αλλάζουν γειτονιές, χωρίς να έχουν σαφή ιδεολογική κατεύθυνση. Δεν έχουν καθόλου επαφή με την ιστορία, την φιλοσοφία, τα διάφορα επαναστατικά και ιδεολογικά κινήματα. Γαλουχηθήκαμε ολόκληρες γενιές με το σκεπτικό, ότι όσο λιγότερο ασχολούμαστε με όλα αυτά, τόσο πιο καλά θα περάσουμε. Σ’ αυτό έπαιξε καθοριστικό ρόλο και η παιδεία, αλλά κι ο φόβος απέναντι σε προοδευτικές ιδέες και τους εκφραστές τους, που ειδικά κατά τις προηγούμενες δεκαετίες κυνηγήθηκαν πάρα πολύ. Υπάρχουν και σήμερα πρωτοποριακές ιδέες, αλλά οι συνθήκες έχουν αλλάξει και ίσως η πολιτική δραστηριότητα να εκφράζεται πια με διαφορετικό τρόπο.
Άκουσα πρόσφατα – και πολύ μου άρεσε – τον όρο «γερολαία», ο οποίος αναφέρθηκε για να περιγράψει μία μερίδα νέων ανθρώπων γερασμένων τόσο ιδεολογικά, αλλά και από άποψη σωματικής ενέργειας & πνευματικής ενάργειας. Είμαστε όντως μία κουρασμένη γενιά;
Γενιά χωρίς όραμα, φαίνεται να είναι μία κουρασμένη γενιά. Φαίνεται όμως, γιατί βιολογικά δεν νομίζω ότι έχουμε κάποια διαφορά από τις προηγούμενες γενιές. Δεν είμαστε εμπνευσμένη γενιά και ίσως αυτό μας έχει γεράσει πριν από την ώρα μας. Εδώ προκύπτει η ανάγκη χειραφέτησης των ανθρώπων της ηλικίας μας – και κατ’ επέκταση όλης της κοινωνίας – που είναι κατά τη γνώμη μου και το ζητούμενο.
Ιωάννα της Λωραίνης, Ηρώ Κωνσταντοπούλου, Άννα Φρανκ, Αθηνά Χατζηεσμέρ…όλες «χάθηκαν» πρόωρα με τους χαρακτηρισμούς επαναστάτριες και ηρωίδες, να τις ακολουθουν έως τις μέρες μας. Πόσο «επαναστάτρια» και πόσο «ηρωιδα» αισθάνεται μία νέα γυναίκα εν έτη 2015;
Δεν έχω την αίσθηση, ότι αυτές οι κοπέλες αισθάνονταν ηρωίδες. Απλά αγωνίστηκαν γι’ αυτό, που θεωρούσαν δίκαιο και έφτασαν ερήμην τους στον ηρωισμό. Στις συνθήκες που βιώνουμε σήμερα είναι δύσκολο ένας άνθρωπος να φτάσει στον ηρωισμό, γιατί δεν είναι τόσο ακραίες, όσο εκείνες στις οποίες έζησαν οι συγκεκριμένες κοπέλες. Αν όμως βρεθούμε κάποια στιγμή αντιμέτωποι με παρόμοιες καταστάσεις, πιστεύω ότι μπορεί να συμπεριφερθούμε αντίστοιχα και να προκύψουν εκ νέου ήρωες και επαναστάτες. Θα πρέπει βέβαια, να οχυρωθούμε από πριν προς αυτήν την κατεύθυνση, για να μπορέσουμε να αντιδράσουμε επί της ουσίας. Αυτές οι νεαρές γυναίκες, ήταν κορίτσια των καιρών τους και αγαπούσαν τόσο πολύ τη ζωή, που την υπερασπίστηκαν ως το θάνατο. Για μένα αυτό είναι το κύριο χαρακτηριστικό του επαναστάτη. Δεν πάει για να πεθάνει, πάει για να διεκδικήσει μία καλύτερη ζωή για όλους. Οι γυναίκες αυτές αγαπούσαν τη ζωή, μέχρι θανάτου!
Πιστεύεις, ότι στην εποχή της κακώς εννοούμενης και ακόμα χειρότερα εφαρμοζόμενης παγκοσμιοποίησης είναι εφικτή η ουσιαστική αντίσταση ενός λαού, απέναντι στις διάφορες μορφές πολιτικής εκμετάλλευσης και κοινωνικής καταπίεσης;
Αν ο λαός αποκτήσει συνείδηση του εαυτού του, είναι εφικτή και η αντίσταση. Οι εποχές δεν είναι τελικά και τόσο απρόσωπες και τα όπλα δεν είναι και τόσο μακριά. Η μάχη σώμα με σώμα δεν είναι κάτι τελείως ξένο και όλοι γνωρίζουμε, ότι μαίνονται πόλεμοι γύρω μας, παντού… Θεωρώ πολύ υποκριτική την “ποινικοποίηση” της βίας απ’ όπου κι αν προέρχεται, αφενός γιατί δεχόμαστε βία καθημερινά και αφετέρου αν το δούμε ιστορικά και φιλοσοφικά, γιατί μέσα από τη σύγκρουση, προκύπτει συνήθως το “άνοιγμα” της ανθρωπότητας και όχι μέσα από ατελέσφορες διαπραγματεύσεις και διπλωματικές λοβιτούρες.
Υπάρχει όντως χώρος για όλους στο εγχωριο καλλιτεχνικό γίγνεσθαι ή σώζων εαυτόν σωθήτω;
Εξαρτάται τι εννοείς καλλιτεχνικό γίγνεσθαι. Υπάρχει μία εγχώρια βιομηχανία του θεάματος, όπου εκεί υπάρχει χώρος για όποιον είναι αρκετά φιλόδοξος και αντιμετωπίζει τον εαυτό του περισσότερο ως προϊόν και λιγότερο – έως καθόλου – ως καλλιτέχνη. Στη μόνη περίπτωση που δεν μπορώ να είμαι επικριτική, είναι όταν κάποιος έχει βιοποριστικό πρόβλημα και παράλληλα μία οικογένεια να θρέψει, οπότε αναγκαστικά θα ρίξει τα στάνταρντ του, προκειμένου να επιβιώσει, αρκεί βέβαια να είναι κι αυτός συνειδητοποιημένος και να μην θεωρεί, ότι παράγει υψηλή τέχνη. Από εκεί και πέρα έχω την αίσθηση, ότι ο ευρύτερος χώρος της τέχνης χωράει οποιονδήποτε έχει κάτι να πει και να εκφράσει, επικοινωνώντας επί της ουσίας με το κοινό του. Απλά δεν ξέρω κατά πόσο μπορεί να βιοποριστεί κανείς από αυτό…
Θέατρο, κινηματογράφος, τηλεόραση…μπήκες από μικρή στα δύσκολα. Πρόλαβες να χαρείς τη δική σου παιδική ηλικία;
Δεν θα έλεγα ότι θυμάμαι τον εαυτό μου ως ανέμελο παιδί, όχι γιατί μπήκα από μικρή στο χώρο του θεάματος, αλλά γιατί ήμουν ένα ανήσυχο πνεύμα κι αυτό δεν μου επέτρεπε να βιώνω τη ζωή ανέμελα. Για να είμαι ειλικρινής, βιώνω τη ζωή πιο χαλαρά τώρα, ως ενήλικη. Έπρεπε να δουλέψω πολύ με τον εαυτό μου, για να καταφέρω να πετάξω από πάνω μου βάρη – δικά μου και επίκτητα – και να μπορέσω να αισθανθώ πραγματικά ελεύθερη κι ως εκ τούτου ανέμελη. Ήμουν ένα βαθιά προβληματισμένο κι ανήσυχο παιδί είναι η αλήθεια…
Αθηνά Χατζηεσμέρ ή Εσμερίδου, ετών 17, σε σκηνοθεσία και σύλληψη όλης της ομάδας των συντελεστών, στο Θέατρο επί Κολωνώ, έναρξη Νοέμβριος 2015. Μίλησε μας λίγο για την «ανυπότακτη» Αθηνά και τον τρόπο με τον οποίο επιλέξατε, να μας αφηγηθείτε την ένδοξη και συνάμα τραγική ιστορία της…
Η Αθηνά προέκυψε ως θέμα για παράσταση, όταν μας προσφέρθηκε από το Θέατρο “Επί Κολωνώ” το Black Box, για να κάνουμε μία δική μας δουλειά. 
Μέσα από διάφορες διεργασίες για το τι ακριβώς θα θέλαμε να επικοινωνήσουμε με τον κόσμο, το μυαλό μου πήγε στις διηγήσεις της γιαγιάς μου, η οποία ήταν οργανωμένη στην ΕΠΟΝ και κολλητή της φίλη ήταν η Αθηνά Χατζηεσμέρ. Μέσα από τις διηγήσεις της γιαγιάς μου, αγάπησα την Αθηνά και την ιστορία της και μου – μας – φάνηκε πολύ ενδιαφέρον, να φέρουμε αυτό το καθημερινό κορίτσι, που έφτασε ερήμην του στον ηρωισμό, στο δικό μας σήμερα. Είναι σαν να θέλαμε ένας νέος, επαναστατημένος άνθρωπος του τότε, να συνομιλήσει με τον νέο άνθρωπο του σήμερα, λέγοντας του, ότι η νεότητα εκπληρώνεται μέσα από την επανάσταση.
Επίσης, με έναν πολύ περίεργο τρόπο, οι τότε συνθήκες – παρόλο που στην εποχή μας δεν είναι ακριβώς εμπόλεμες – μοιάζουν πάρα πολύ με τις παρούσες κοινωνικοπολιτικές συνθήκες. Εμείς αυτό που παρουσιάζουμε στην παράσταση είναι τα τελευταία δευτερόλεπτα της ύπαρξης της και τον απολογισμό, που κάνει η ίδια για τη σύντομη ζωή και τη δυσανάλογα πλούσια σε εμπειρίες πορεία της. Μέσα σε μία ώρα διαστέλλουμε τα τελευταία δύο λεπτά της ζωής της και μαθαίνουμε όσα πρέπει να μάθουμε μέσα από την αφήγηση της, η οποία συνδιαλέγεται με τη μουσική. Μαζί μου στη σκηνή θα είναι ο Ισίδωρος Πάτερος, που είναι μουσικοσυνθέτης και μέσα από τη δική μας σχέση ζωντανεύει στην ουσία και η ιστορία της Αθηνάς.
Επιλέξαμε είναι αλήθεια έναν δύσκολο δρόμο, αυτόν της συνδημιουργίας και της ομαδικότητας και νιώθω πολύ τυχερή γιατί συνεργάζομαι με πολύ αξιόλογους ανθρώπους, με τους οποίους ευτυχώς εκπέμπουμε στο ίδιο μήκος κύματος. Το γεγονός ότι δεν υπάρχει ένας σκηνοθέτης, αλλά μοιραζόμαστε όλοι μαζί την ευθύνη, είναι όντως μία εξαιρετικά δύσκολη συνθήκη, αλλά στην περίπτωση μας η δημοκρατικότητα θριάμβευσε και παράλληλα επιβεβαιώθηκε η διαίσθηση μου, σχετικά με την επιλογή των συνεργατών μου. Η Φαίδρα Σούτου, με την οποία έχω συνεργαστεί πολλές φορές στο παρελθόν, μας καθοδηγεί κινησιολογικά, ο Ηλίας Παπανικολάου επιμελήθηκε την σκηνική εγκατάσταση και η Θαλασσιά Αντωνοπούλου ανέλαβε τη συγγραφή του κειμένου, το οποίο είναι πραγματικά ένα συγκλονιστικό κείμενο, με διεισδυτικό λόγο, ενώ ταυτόχρονα διαθέτει μία σπάνια ευαισθησία για τις μέρες μας.
“ΑΘΗΝΑ ΧΑΤΖΗΕΣΜΕΡ”, ετών 17″, έρχεται από τις 13 Νοεμβρίου 2015, στο BLACK BOX του Θεάτρου ΕΠΙ ΚΟΛΩΝΩ – πρωταγωνιστούν: Ηλιάνα Μαυρομάτη & Ισίδωρος Πάτερος
Με την Ηλιάνα βρεθήκαμε στον Ταύρο, τη γειτονιά της Αθηνάς, ένα σχετικά ηλιόλουστο φθινοπωρινό απόγευμα και μέσα από μία εξαιρετικά ενδιαφέρουσα και φορτισμένη συναισθηματικά περιπλάνηση στα μέρη που έζησε και η ίδια η Αθηνά Χατζηεσμέρ, αποτυπώσαμε φωτογραφικά το φευγαλέο της στιγμής…
Η συνέντευξη πραγματοποιήθηκε στο “CRÈME ROYALE” 
Bake House Café στην Καλλιθέα (Λεωφ. Ελ. Βενιζέλου 136 – τηλ. 210 9512200), όπου πραγματικά μας φιλοξένησαν υποδειγματικά και έκαναν ότι καλύτερο μπορούσαν (..είναι και φιλόζωοι!…) ώστε να αισθανθούμε σαν στο σπίτι μας…
Στο πλασίο των ακόμα πιο προσωπικών συναντήσεων με καλλιτέχνες που έχουν πάντα κάτι να πουν μέσα απ’ το έργο τους (αλλά και τη γενικότερη στάση ζωής τους) εντάσσεται πλέον και μία συλλεκτική φωτογραφία αρχείου – πάντα “εν δράσει” – με την υπογράφουσα την στήλη και τον εκάστοτε καλεσμένο της, αρχής γενομένης με την εντυπωσιακά όμορφη, ταλαντούχα, και εκ πεποιθήσεως πολιτικοποιημένη Ηλιάνα Μαυρομάτη…
ΠΑΡΚΟ ΕΝΟΠΛΩΝ ΔΥΝΑΜΕΩΝ – ΤΑΥΡΟΣ
ΑΛΛΙΩΣ 