γράφει ο Χρήστος Σούτος
Παρασκευή βράδυ προς Σάββατο πρωί. Τουρκία ώρα μηδέν. Από παντού έρχονται πληροφορίες περί πραξικοπήματος στη γείτονα χώρα. Μέχρι τις πρώτες πρωινές ώρες η αστυνομία, η οποία ελέγχεται πλήρως από την πλευρά Ερντογάν, είχε αποκαταστήσει την τάξη και την… δημοκρατία στην Τουρκία. Τα ερωτήματα που προκύπτουν μετά από αυτήν την αποτυχημένη απόπειρα πραξικοπήματος είναι αρκετά. Δεν ξέρω αν θα απαντηθούν ποτέ, αλλά σίγουρα υπάρχουν στο μυαλό της κοινής γνώμης.
Ας δούμε λίγο τα πράγματα πιο αναλυτικά. Η Τουρκία του σήμερα είναι μια τελείως διαφορετική χώρα από το παρελθόν, στο οποίο κατά καιρούς ευδοκίμησαν τέτοια στρατιωτικά πραξικοπήματα. Η Τουρκία του Ερντογάν είναι μια χώρα των μεγάλων αντιθέσεων. Από τη μια ο απόλυτος πλούτος, που τον εκφράζει σε κάθε του κίνηση ο σύγχρονος σουλτάνος και η οικογένεια του, τα πολλά εκατομμύρια που ξοδεύονται στον αθλητισμό για να προσελκύσουν αστέρια από την ευρωπαϊκή αγορά και από την άλλη η τρομερή φτώχεια που στοιχειώνει την καθημερινότητα και τα όνειρα του μεγαλύτερου μέρους του πληθυσμού. Πέρα όμως από τις μεγάλες οικονομικές διαφορές στην κοινωνική διαστρωμάτωση υπάρχουν και άλλου είδους διαφορές, που εντοπίζονται στον τρόπο ζωής, στο βιοτικό επίπεδο, στις ευκαιρίες μόρφωσης και εκπαίδευσης. Αν εξαιρέσει κανείς τις πόλεις που η Τουρκία θέλει να δείξει ένα πιο ευρωπαϊκό, φιλελεύθερο και πολυπολιτισμικό πρόσωπο, δηλαδή Κωνσταντινούπολη, Άγκυρα και λίγο Σμύρνη, η υπόλοιπη χώρα βρίσκεται σε καθεστώς θρησκευτικού δεσποτισμού.
Το βασικό ερώτημα που γεννήθηκε μετά το Σάββατο αφορά τις προγραφές του Ερντογάν. Στρατιωτικοί, Δημόσιοι Υπάλληλοι και Ακαδημαϊκοί ξηλώνονται με ρυθμούς πολυβόλου. Είναι δυνατόν μέσα σε λιγότερες από τρεις μέρες να γνωρίζει η πλευρά της κυβέρνησης το σύνολο, σχεδόν, των εμπλεκόμενων στην κίνηση αποσταθεροποίησης; Είναι δυνατόν ο άνθρωπος που μαχόταν με κάθε τρόπο το διαδίκτυο και τα social media να “σώζει” την πολιτική του ύπαρξη χάρη σε εφαρμογή τους και να θεωρούνται όλα φυσιολογικά; Είναι δυνατόν οι πιο επίλεκτοι Τούρκοι κομάντο να μην μπορούν να εντοπίσουν τον Ερντογάν ή οι μυστικές τους συνομιλίες να υποκλέπτονται με τέτοια ευκολία;
Η μεγαλύτερη δική μου απορία παραμένει άλλη πάντως. Αφορά την αντίδραση του Τουρκικού λαού. Όχι τόσο η προσπάθεια του να αποτρέψει το όποιο πραξικόπημα, όσο η λατρεία και η στήριξή του σε έναν άνθρωπο, που με τις πράξεις του μοιάζει να ενεργεί όχι ως δημοκρατικά εκλεγμένος Πρόεδρος, αλλά ως απόλυτος μονάρχης. Η εποχή είναι ιδιαιτέρως ευαίσθητη για την περιοχή και όχι μόνο. Με τον πόλεμο στην Συρία να μαίνεται, τους τζιχαντιστές να δημιουργούν συνεχώς προβλήματα στην καρδιά της Ευρώπης και το προσφυγικό, συνέπεια των δύο προηγουμένων, να αποτελεί αγκάθι στις σχέσεις Ευρωπαϊκής Ένωσης – Τουρκίας το τελευταίο που θα ήθελε τόσο η Αμερική, όσο και η Ευρώπη, είναι μια Τουρκία αποσταθεροποιημένη. Αυτό το γνωρίζει ο Τούρκος Πρόεδρος και γι’ αυτό προκαλεί με κάθε τρόπο. Από την συζήτηση για την επαναφορά της θανατικής ποινής, τη θέλει και τη ζητά η κοινή γνώμη λέει, ως την ερμηνεία της συμφωνίας για το προσφυγικό κατά πως τον βολεύει, αγνοώντας επιδεικτικά τις Διεθνείς Συνθήκες. Από τις παραβιάσεις στο Αιγαίο, που πλέον είναι κάτι μόνιμο, μέχρι την κατάρριψη ρωσικού ελικοπτέρου αδιαφορώντας προκλητικά για τις συνέπειες. Από τα εγκλήματα εναντίον των Κούρδων, χρόνια τώρα με μορφή γενοκτονίας, μέχρι την ανοχή στην τροφοδοσία και διακίνηση πλουτοπαραγωγικών πηγών του ισλαμικού κράτους στο υπογάστριο του ο Ερντογάν έχει την συμπεριφορά του αήττητου Σουλτάνου που πρέπει όλοι να υπηρετούν. Η Ευρώπη έχει τις ευθύνες τις και πρέπει να τις αναλάβει.
ΑΛΛΙΩΣ 