Tags
Φιοντόρ Μιχαήλοβιτς Ντοστογιέφσκι (11/11/1821-9/2/1881)
γράφει & επιμελείται η Λίλα Παπαπάσχου
Είχα καιρό να πάω στο BETON7. Όχι από άποψη. Απλά έτυχε. Λόγω ανειλημμένων υποχρεώσεων. Βρέθηκα ξανά στον Πολυχώρο της οδού Πύδνας με αφορμή τη νέα «αταξία» του αιώνιου εφήβου Πέρη Μιχαηλίδη που δεν λέει να το βάλει κάτω. Να συμβιβαστεί, όπως τόσοι και τόσοι άλλοι της γενιάς του και της αντίστοιχης – τηλεοπτικής – αναγνωρισιμότητας.
Ο ηθοποιός και σκηνοθέτης που τα τελευταία χρόνια «καινοτομεί» στο BETON7, λειτουργώντας παράλληλα ως υπεύθυνος συντονισμού του θεατρικού τομέα του Πολυχώρου (ο ίδιος αποποιείται τον τίτλο του καλλιτεχνικού διευθυντή) και κατ’ επέκταση των “Θεατρικών Συνθέσεων” που έχουν γράψει πια τη δική τους ιστορία, προσφέροντας την ευκαιρία στο αθηναϊκό κοινό να παρακολουθήσει κλασικά ή σύγχρονα έργα μέσα από την ιδιαίτερη και συχνά ανατρεπτική ματιά νέων, αλλά και καταξιωμένων καλλιτεχνών και ομάδων, μας έπεισε περισσότερο από κάθε άλλη φορά, επιλέγοντας την υποκριτική οδό της συναισθηματικής εμπλοκής, έναντι της προσφιλούς του αποστασιοποιήσεως.
Στο πλαίσιο των φετινών Θεατρικών Συνθέσεων, που είναι αφιερωμένες στους Ρώσους συγγραφείς και έχουν ως κεντρικό θεματικό άξονα «Από τον Ουμανισμό του Πούσκιν στον ποιητικό ρεαλισμό του Τσέχωφ» ο ίδιος επέλεξε να κάνει την αρχή και να αναμετρηθεί με έναν από τους σημαντικότερους συγγραφείς διαχρονικά και παγκοσμίως, που δεν είναι άλλος από τον Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι, μεταφέροντας στην σκηνή τις «Σημειώσεις από το Υπόγειο» (δηλαδή το γνωστό μας “Υπόγειο”), ένα κείμενο το οποίο στα τέλη Μαρτίου του 1864 δημοσιεύτηκε στο λογοτεχνικό-πολιτικό μηνιαίο περιοδικό «Επόχα» και αφορά την εξομολόγηση ενός παράδοξου ανθρώπου.
Ο Πέρης Μιχαηλίδης σε έναν αέναο καλλιτεχνικό “στρόβιλο”
Ενός ανθρώπου αμφίθυμου. Μίας εσωστρεφούς προσωπικότητας με έντονες εξάρσεις κοινωνικότητας, που συνθλίβονται μέσα από το πρίσμα της (δικής της;) πραγματικότητας. Ενός ανθρώπου που ζει σ’ ένα ιδιόμορφο υπόγειο, το οποίο μοιάζει με underground πανκ σκηνή, ντυμένη με «απαγορευμένες» μουσικές, σκέψεις, επιθυμίες. Όπως αυτές στις οποίες πολλοί σπουδαίοι καλλιτέχνες, διανοητές, αμετανόητοι αμαρτωλοί, διέσυραν συνειδητά και επανειλημμένα το σώμα, τη διάνοια και την ψυχή τους. Ένα υγρό και ρυπαρό υπόγειο απ’ αυτά που κανένας «κανονικός» άνθρωπος δεν καταδέχεται να επισκεφτεί, πόσο μάλλον να κατοικήσει.
Ενταφιασμένος ζωντανός μέσα στην προσωπική του “κόλαση”, που επιμελήθηκε σκηνογραφικά ο ίδιος και βασισμένος στην υπέροχη, γεμάτη μουσικότητα, μετάφραση της Ελένης Μπακοπούλου, ο Πέρης Μιχαηλίδης σκηνοθέτησε τον εαυτό του σε μία από τις πιο ολοκληρωμένες ερμηνείες της μακρόχρονης καριέρας του (από αυτές που έχω καταφέρει να παρακολουθήσω τουλάχιστον) την οποία εύχομαι ολόψυχα να σας δοθεί η ευκαιρία να βιώσετε κι εσείς, όσο προλαβαίνετε. Αεικίνητος, βλοσυρά διαδραστικός, αστείος μέσα στην δραματικότητα και τραγικός μέσα στην ιλαρότητά του, ακολουθούσε με τις νευρικές κινήσεις και τον παραληρηματικό λόγο του, μία παράφορη υποκριτική γραμμή που συνδέει τον αδικοχαμένο Ίαν Κέρτις των Joy Division, με το Ρώσο συγγραφέα, ο οποίος βασανίζονταν από συχνές και επίπονες κρίσεις επιληψίας, όπως και ο αξέχαστος front man του θρυλικού συγκροτήματος.
Προσεγγίζοντας το ρόλο λιγότερο εγκεφαλικά και αποστασιοποιημένα, όπως ενδεχομένως τον είχαμε δει να κάνει στο εξίσου δυνατό «Μπετόν» του Τόμας Μπένχαρντ ή την πιο πρόσφατη «Πείνα» του Κνουτ Χάμσουν, διείσδυσε στον πυρήνα της ύπαρξης αυτού του διχασμένου ανθρώπου, που ενώ έχει σιχαθεί τους πάντες και τα πάντα – συμπεριλαμβανομένου και του εαυτού του – αδυνατεί να απαρνηθεί την ιδέα της κοινωνικής καταξίωσης, όσο κι αν ο ίδιος δεν αισθάνεται καν μέρος του κοινωνικού συνόλου. Εκεί νομίζω ότι έγκειται και η παραδοξότητα του Ντοστογιεφκικού ήρωα, αλλά και του ανθρώπινου είδους εν γένει που καθρεφτίζεται σε όλο του το μεγαλείο στο πρόσωπο του επαναστατημένου μεν, αλλά και βαθιά ματαιωμένου ήρωα του αιρετικού λογοτέχνη.
“Σημειώσεις από το Υπόγειο”…εκεί που ο Ίαν Κέρτις συναντά τον Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι
Γιατί πασχίζουμε να μας αποδεχτούν ακόμη κι αυτοί για τους οποίους δεν τρέφουμε την παραμικρή εκτίμηση; Ποιος είναι ο λόγος που ήδη από την παιδική μας ηλικία θεωρούμε ως μοναδικό δρόμο προς την ευτυχία και την ολοκλήρωση την επιτυχία, την καθολική αποδοχή και τους επαίνους; Μπορεί ο άνθρωπος να αγαπήσει πραγματικά κάποιον άλλο εκτός από τον εαυτό του; Ποιος είναι ο πιο δυστυχής; Αυτός που συνειδητοποιεί και κατ’ επέκταση αποδέχεται το εφήμερο και μάταιο της ύπαρξής του ή εκείνος που πιστεύει χωρίς να ερευνά, ελπίζοντας σε μία καλύτερη, μετά θάνατον ζωή; Αφήστε. Όλοι γνωρίζουμε την απάντηση στο τελευταίο ερώτημα, το οποίο είναι – ούτως ή άλλως – ρητορικό.
Ο Πέρης Μιχαηλίδης κατάφερε να κάνει δική του κάθε σπιθαμή της υποβλητικής σκηνής του Beton7, καρφώνοντάς μας – κυριολεκτικά και μεταφορικά – στη σανίδα του ναρκισσισμού του…μας. Πότε έντονα σαρκαστικός, άλλοτε αναπάντεχα τρυφερός και σε πάρα πολλές – μικρές και μεγαλύτερες – στιγμές αφοπλιστικά ειλικρινής, μας μίλησε για τα χάλια μας, χωρίς την παραμικρή διάθεση να μας προσβάλει. Ίσα- ίσα, όπως και ο ιδιοφυής συγγραφέας του έργου έσκυψε πάνω στον άρρωστο, «δίψυχο» και αποπροσανατολισμένο άνθρωπο με περισσή αγάπη και άλλη τόση κατανόηση κι ας πάσχιζε να μας αποδείξει το αντίθετο.
Η φύση του ανθρώπου είναι νοσογόνος και αυτοκαταστροφική κι αυτό φαίνεται να το γνωρίζει καλά ο διορατικός συγγραφέας, που δεν διστάζει να τα βάλει με όλους και με όλα, ξεκινώντας από τον εσωτερικό κόσμο του ίδιου του ήρωα, που παλεύει αδιάκοπα με τους δαίμονές του μην μπορώντας συχνά, να ξεχωρίσει το σωστό από το λάθος, τη νίκη από την ήττα, την αγάπη από το μίσος. Με βάση το παραπάνω συγκρουσιακό χαρακτηριστικό σχεδόν όλων των έργων του Ντοστογιέφσκι, ο Πέρης Μιχαηλίδης κηρύσσει ποιητική αδεία τον πόλεμο στην ανθρωπότητα, για να οδηγηθεί στο τέλος σε μία βαθύτερη εσωτερική “ειρήνη”. Την επίγνωση. Με όσα τραγικά αυτή επιφέρει στον ψυχισμό του ανθρώπου. Αλλά και με όλη την ελευθερία που κρύβεται μέσα στους κόλπους της.
Γυρίζοντας την πλάτη στο κατεστημένο…
Ο συγκεκριμένος, εκκεντρικός, ενδεχομένως μισότρελος για να μην πούμε εντελώς παρανοϊκός, ήρωας του Ντοστογιέφσκι, δεν μονολογεί. Συνδιαλέγεται. Με ποιον; Με όλους και με κανέναν. Με μία “κοινή” γυναίκα. Με όλες τις γυναίκες της ζωής του. Με τους άσπονδους φίλους του. Με τον καταδεχτικό προϊστάμενο του. Με τους εφιάλτες του. Με τους διανοούμενους της εποχής του και τα αντίστοιχα ιδεολογικά και καλλιτεχνικά ρεύματα. Με εμάς. Το αδηφάγο κοινό, που στέκεται απέναντί του έτοιμο να αποθεώσει ή να κατακρίνει. Το ενδιάμεσο στάδιο της νηφάλιας αποτίμησης μίας «εξομολόγησης» δυστυχώς σπανίζει, ειδικά στις μέρες μας. Αγαπάμε τα άκρα κι ας προτιμάμε να ζούμε με μέτρο…ή μέτρια…
Ομολογώ ότι πήγα στο BETON7 έχοντας έναν ενδόμυχο φόβο. Μην τυχόν και δω τον γνωστό ηθοποιό και σκηνοθέτη, που με έπεισε μέσα από την καλλιτεχνική του πορεία να τον εκτιμώ και να τον σέβομαι, να επαναλαμβάνεται χρησιμοποιώντας τις σκηνικές του ευκολίες και τη δημοφιλή του περσόνα (αν και δεν συνηθίζει να χαϊδεύει αυτιά χαίρει της συμπάθειας κοινού και κριτικών) για να μας παρουσιάσει άλλον ένα μονόλογο. Ένα ικανοποιητικό τεχνικά και υποκριτικά, αλλά επαναλαμβανόμενο one man show, από αυτά που ξεφτίζουν μέσα μας μόλις περάσουμε την πόρτα του εκάστοτε θεατρικού χώρου.
Διαψεύστηκα ευτυχώς. Και ήταν σαν να τον έβλεπα για πρώτη φορά. Με μάτια θλιμμένα μεν, αλλά σπινθηροβόλα. Γεμάτο ενέργεια μέσα στην ολοφάνερη κούραση του ήρωα που κλήθηκε να υποδυθεί. Έτοιμο ανά πάσα στιγμή να μας «καθηλώσει» στο τέλμα της ανυπαρξίας, στο οποίο συχνά καταλήγουμε συνειδητά ή ερήμην μας κι ας έχουμε την ψευδαίσθηση ότι συνεχίζουμε να υπάρχουμε, να ζούμε, να αγαπάμε, να δημιουργούμε.
Κάθε Τετάρτη στις 21.00, στον Πολυχώρο BETON7, o Πέρης Μιχαηλίδης κατεβαίνει στο Υπόγειο του Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι και κρατάει τις δικές του θεατρικές σημειώσεις, για να τις μοιραστεί στη συνέχεια με τους θεατές, που με τη σειρά τους κρατούν καλά κρυμμένα “μυστικά και ντοκουμέντα”, αφού κανείς από εμάς δεν μπορεί να ισχυριστεί ότι είναι απόλυτα διαυγής πνευματικά και καθαρός συνειδησιακά, πόσο μάλλον αθώος για όσα φριχτά συμβαίνουν γύρω μας, τα οποία δυστυχώς τείνουμε να θεωρούμε ολοένα και πιο…φυσιολογικά…
ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ
Μετάφραση
Ελένη Μπακοπούλου
Ερμηνεία- Σκηνοθεσία
Πέρης Μιχαηλίδης
Συνεργάστηκε η Ιωάννα Μπιλίρη
Φωτογράφιση
Νικόλας Σταυρόπουλος
Στη φωτογράφιση συμμετείχε η Μπέττυ Παπανδρέου
Παραστάσεις: Ιανουάριος 11, 18, 25 και Φεβρουάριος 1, 8, 15, 22 2017 κάθε Τετάρτη στις 21:00
Διάρκεια παράστασης 55 λεπτά
Είσοδος: 10€ | Φοιτητικό, Ανέργων 5€
Δογάνης Στάθης | Doganis Stathis
|
tel: +30 210 75 12 625 | fax: +30 210 75 62 697
|
ΑΛΛΙΩΣ 