Παρουσίαση της καινούριας ποιητικής συλλογής της Μαρίας Χρονιάρη, “Η σκιά μου κι εγώ”

Tags

Κριτική Βιβλίου

Η Απόπειρα και η Μαρία Χρονιάρη σας καλούν στην παρουσίαση του νέου βιβλίου «Η σκιά μου κι εγώ», την Τετάρτη 4 Νοεμβρίου στις 7.30 το βράδυ στο Polis Art Café στο αίθριο της Στοάς Βιβλίου.

Για το βιβλίο θα μιλήσουν ο φιλόλογος δρ φιλοσοφίας  Πέτρος Μπερερής, ο κριτικός λογοτεχνίας  Κωνσταντίνος  Καραγιαννόπουλος και ο ψυχίατρος, ψυχοθεραπευτής Δημήτρης  Παπαδημητριάδης.

Αποσπάσματα από το βιβλίο θα διαβάσει η ηθοποιός Χριστίνα Χριστοδούλου.

Λίγα λόγια για το βιβλίο:

Η καταγωγική ρίζα του τρίτου ποιητικού διαβήματος της Μαρίας Χρονιάρη είναι η λύπη. Η αναζήτηση αυτής της λύπης παραπέμπει εξαρχής στα έρμαια υλικά της: Αρχέγονα, γενετικά σώσματα από θριάμβους ήττας, ασυνεχή διαστήματα απουσίας, γραμμικά σχεδιάσματα να φτάσεις ως το κόκκινο της κραυγής.

Κάτω από την σάρκα κάθε ποιήματος αναπνέει το ζώο. Επεξεργάζεται τις δίκαιες λέξεις. Το ποιητικό υποκείμενο ενδεδυμένο με την τρομακτική προβιά του δράκου. Απελευθερώνει όνειρο. Το νήμα που το ενώνει με την πραγματική ύπαρξη μπορεί ανά πάσα στιγμή να κοπεί. Όμως υπάρχει το χρώμα. Και δεν είναι διόλου μετέωρο.

Χρώμα από ένα καθαρό άσπρο. Το άσπρο, το κενό της ζωής.

ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ ΑΠΟ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ

Σιωπητήριο

Στέκομαι απέναντί σου

Ντυμένη τα μαύρα πέπλα της γέννησης

Σε κοιτώ

Είσαι σαν πίνακας του Νταλί

Σταυρωμένος σ’ ένα κόκκινο ξύλο

Απ’ την πληγή της λόγχης στο πλευρό σου

Ρέουν τα πρόσωπα των ανθρώπων

Ψυχρά άμορφα

Με τις γλώσσες τους έξω

Εσύ χαμογελάς

Με τα βελούδινα μάτια σου

Λέγοντας

Κάθε ζωή που πεθαίνει

Είναι ένας αναστημένος θάνατος

Μην κλαις Μαρία

Κι όλα σαν από πόνο

Έγιναν θάλασσα

Όλα τα κύματα είναι δικά σου

ΠΙΣΩΠΛΑΤΟΣ ΟΥΡΑΝΟΣ, ΖΑΦΕΙΡΗΣ ΝΙΚΗΤΑΣ

Tags

ΚΡΙΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΥ

ΖΑΦΕΙΡΗΣ ΝΙΚΗΤΑΣ

ΠΙΣΩΠΛΑΤΟΣ ΟΥΡΑΝΟΣ

ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΓΑΒΡΙΗΛΙΔΗ

 

Του Γιώργου Λίλλη*

 

ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΟ ΣΩΜΑ

Ο θύτης στο ειδώλιο.

Όπισθεν, βεβιασμένα παρακαθήμενο, το διακεκορευμένο

ανήλικο θύμα.

Ο κατηγορούμενος ομιλεί με πάσα ειλικρίνεια

ενόσω ψεύδεται λέγοντας πειστικά:

“μετά βίας γνώριζα το θύμα, αξιότιμε κύριε δικαστά,

μετά βίας”.

Η δικαιοσύνη εκ γενετής κατάκοιτη στο κρεβάτι

παριμένει την συγκάτοικο αντώνυμη αδερφή της

να σχολάσει από την δουλειά.

Είναι γεροντοκόρες και δίδυμες,δυο σταγόνες νερό

έτσι κανείς δεν παίρνει χαμπάρι κι όλα δουλεύουν

υπνωτισμένο εκκρεμές.

Εκτός αιθούσης

οι καθαρίστριες σκουπίζουν αίματα από υμέναιους

και θρύψαλα σπασμένη αθωότητα.

Ζαφείρης Νικήτας το όνομα του ποιητή. Ο πισώπλατος ουρανός είναι το πρώτο του βιβλίο. Παραθέτοντας πιο πάνω ένα ποίημα της συλλογής, θέλω να δείξω πως δεν πρόκειται καθόλου για πρωτόλεια δουλειά, μιας και διακρίνω μια εντελώς προσωπική φωνή, δουλεμένη με προσοχή και σπουδή. Μου κάνει μεγάλη εντύπωση ότι οι στίχοι του Νικήτα μοιάζουν με ιατρική γνωμάτευση. Δίχως λυρισμό, αλλά με δραματουργία, χωρίς ωραιοποιημένη γλώσσα, εμβαθύνει και διερευνά την ανθρώπινη υπόσταση με ένα τρόπο ξεκάθαρο, ρεαλιστικό, παγερό, χωρίς αυτό να είναι αρνητικό στοιχείο, μιας και δεν αφήνει τον αναγνώστη ανεπηρέαστο. Δεν θα μπορούσε αλλιώς, όταν στίχοι όπως “η δικαιοσύνη εκ γενετής κατάκοιτη στο κρεβάτι”, έχουν τον τρόπο να απογειώνουν με την αλήθειά και την αμεσότητά τους. Ο Νικήτας, σαν ποιητικός ιατροδικαστής, αναζητά τις αιτίας της φθοράς, της χαμένης αθωότητας, θέλει να σώσει μέσα στο διάβα του χρόνου τις στιγμές που τόσο εύκολα εξαφανίζονται:

Poeta Ludicus

Τα νύχια μου σταγόνες διάφανες κερατίνης

που κορφολογούν μια δεκάδα σάρκινα μπαστουνάκια

πάνω τους ζωγραφίζοντας προσωπάκια μικρά ανθρώπινα,

ολωσδιόλου τυχαίως συλλαμβάνω την βιομηχανική

διάσταση των δαχτύλων μου:

σκόρπια κομμάτια Lego είναι, ταγμένα σε άλλα πάνω λέγω

να συναρμόζονται,

όπως ακριβώς στη διαφήμιση της βιτρίνας.

Μόνο που τα άλλα αυτά κομμάτια δεν περιλαμβάνονται

στη συσκευασία,

κι ούτε εκτός της διατίθενται, είναι εκτός εμπορίου μαθαίνω,

αντικείμενα αποσυρμένα για νοσταλγούς συλλέκτες.

Μα απόδειξη να τα επιστρέψω δεν έχω, με αγόρασαν

καταπώς φαίνεται μεταχειρισμένο

ή μάλλον, κατά το βουδιστικώς σκέπτεσθαι,

μετενσαρκωμένος εγεννήθην

έζησα επομένως υπεραρκετά πριν ζήσω.

Παρέθεσα ολόκληρο το ποίημα γιατί οι μεμονομένοι στίχοι δεν θα βοηθούσαν να διακρίνει κάποιος την συμπαγή δομή των ποιημάτων του Νικήτα. Ο ποιητής χτίζει σε κάθε του ποίημα ένα μικρόκοσμο. Και μου αρέσει που οι μικρές του ιστορίες αγγίζουν μεγάλα θέματα, αναζητώντας την ουσία της ανθρώπινης ύπαρξης. Τίποτα δεν είναι τυχαία τοποθετημένο σ΄ αυτό το μικρόκοσμο. Ο Νικήτας με ειρωνική φωνή, γνωρίζει πως είμαστε τόσο αδύναμοι, παρ΄ όλα αυτά πιστεύει στην ζωή, κι ας είναι μια διαρκής προσπάθεια να ενωθούν τα σκόρπια κομμάτια ενός παιχνιδιού λέγκο. Τα δάχτυλά του επιμένουν ν΄ αγγίζουν, κι ας έχουν μεταμορφωθεί σ΄ αυτή την μεταμοντέρνα εποχή σε βιομηχανικό υλικό, όπως και τόσα άλλα στην ζωή μας. Πιστεύει όμως πως η ουσία κρύβεται στο συναίσθημα, όπου ένα απλό άγγιγμα μπορεί να μεταμορφώσει τις ερήμους σε παραδείσους. Ο Νικήτας αντιλαμβάνεται τον κόσμο μέσα από το πρίσμα της ποιητικής δύναμης, καταφέρνοντας με αυτό τον τρόπο να αμυνθεί, να αντισταθεί, να χαράξει μέσω της γλώσσας έναν κωδικό επικοινωνίας. Και το καταφέρνει. Τα ποιήματά του είναι ώριμες παρακαταθήκες που ενισχύουν την ελπίδα ότι ακόμα έχουμε τον τρόπο να αντιδρούμε στο εφήμερο και το άσχημο. Διακρίνει κανείς πως ο Νικήτας δυναμικός στην εικονοπλασία εφεύρει έναν προσωπικό άμεσο τόνο με δραματικές κορυφώσεις και στοχαστικό υπόβαθρο χωρίς όμως ίχνος ανάπτυξης θεωριών. Στα ποιήματά του οδηγείται από την ίδια την ποιητική του διαίσθηση και γι΄ αυτό δεν κατέχεται από λογοτεχνικά άγχη, η γραφή του παραμένει μια προσωπική συνθήκη, ένα τετράδιο γυμνασμάτων όπου επιδιώκει να βρεθεί αντιμέτωπος με την σκέψη του, με τον ίδιο του τον εαυτό. Δεν θα υποστήριζα πως ο Νικήτας γράφει μεταμοντέρνα ποίηση μόνο και μόνο επειδή χρησιμοποιεί τη γλώσσα της εποχής μας, ούτε γιατί συνδυάζει εικόνες μιας μοντέρνας εκδοχής του σύγχρονου ανθρώπου στα πλαίσια ενός νεωτεριστικού ρομαντισμού που αναλύει τον άνθρωπο με ειρωνεία και χλευαστική διάθεση. Θα έλεγα πως είναι ένας αυθεντικός ποιητής που έχει ακόμα να μας δώσει πολλά.

 

*Ο Γιώργος Λίλλης γεννήθηκε στη Γερμανία το 1974. Ένα χρόνο αργότερα με την οικογένειά του εγκαθίσταται στην Ελλάδα. Στην αρχή στην Αθήνα και μετά στο Αγρίνιο, τόπο καταγωγής του, μέχρι την επιστροφή στη Γερμανία το 1996 όπου ζει και εργάζεται από τότε. Ποιήματά του έχουν μεταφραστεί στα γερμανικά κι έχουν παρουσιαστεί σε περιοδικά και ανθολογίες του εξωτερικού. Μεταφράσεις, ποιήματα και δοκίμιά του έχουν δημοσιευτεί και σε διάφορα ελληνικά λογοτεχνικά περιοδικά (Ποίηση, Μανδραγόρας,Δέντρο, Ακτή, Γραφή). Επιμελείται ραδιοφωνικές εκπομπές στη Γερμανία στις οποίες παρουσιάζει Έλληνες ποιητές και μουσικούς (μεταξύ άλλων τους Νίκο Καββαδία, Νικόλα Άσιμο και Μίκη Θεοδωράκη). Έχει μεταφράσει στα ελληνικά Βισλάβα Σιμπόρσκα, Έριχ Φριντ, Λι Τάι Πε καθώς και Ινδιάνους ποιητές. Έργα του: ‘Ίχνη στο χιόνι (μυθιστόρημα 2012), Μικρή διαθήκη (ποιήματα 2012)Τα όρια του λαβυρίνθου (ποιήματα, 2008), Στο σκοτάδι μετέωρος (ποιήματα, 2003), Η χώρα των κοιμώμενων υδάτων (ποιήματα, 2001), Το δέρμα της νύχτας (ποιήματα, 1999).

 

Η ΧΩΡΑ ΤΩΝ ΠΑΡΑΔΟΞΩΝ ΠΡΑΓΜΑΤΩΝ, ΕΛΕΝΑ ΠΟΛΥΓΕΝΗ

Tags

ΚΡΙΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΥ

ΕΛΕΝΑ ΠΟΛΥΓΕΝΗ

Η ΧΩΡΑ ΤΩΝ ΠΑΡΑΔΟΞΩΝ ΠΡΑΓΜΑΤΩΝ

ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΤΟ ΚΕΝΤΡΙ

 

Του Γιώργου Λίλλη*

Ήμουν από μικρή κλεισμένη σε ένα λευκό μπαλόνι, γράφει σ΄ ένα ποίημά της καινούργιας συλλογής της η Έλενα Πουγένη θέλοντας να δείξει πως όσο και να νιώθουμε εγκλωβισμένοι σ΄ έναν κόσμο που δεν κατανοούμε, έχουμε τον τρόπο να αμυνόμαστε με την αθωότητα. Το λευκό δεν είναι τυχαίο χρώμα που επιλέγει η ποιήτρια στην Χώρα των παράδοξων πραγμάτων, όπως ονομάζει την συλλογή της. Τα ποιήματα αυτά, διαβάζοντάς τα, διαπιστώνω πως είναι μικρές απόπειρες να εξερευνηθεί το εύρος της εσωτερικής μας δύναμης, ενάντια σε ότι μας φθείρει και μας πονά. Με απλό τρόπο, άρα ώριμο, η ποιήτρια ανιχνεύει λεπτομέρειες για να αναγνωρίσει σε αυτές πως οι δρόμοι δεν οδηγούν στο πουθενά, αλλά σε ένα συγκεκριμένο πάντα σημείο αναφοράς, που στην προκειμένη περίπτωση είναι ο ψυχισμός της. Το ότι είναι κλεισμένη σε ένα μπαλόνι δεν είναι μια υπεκφυγή να αντιμετωπίσει την πραγματικότητα, το αντίθετο, να διαπιστώσει πως αν θέλει να ορίσει τον κόσμο της πρέπει να κάνει την κίνηση εκείνη, όπως σπάζοντας ένα νεογνό το αβγό, για να απελευθερωθεί από τις ήδη κατακτημένες της περιοχές αναζητώντας το άγνωστο έτσι ώστε να το βιώσει ως εμπειρία και τελικά να διδαχθεί από αυτή. Τα αισθήματα παίζουν τον κυρίαρχο ρόλο στα ποιήματα αυτά. Είναι μικρές σπουδές πάνω στον ψυχισμό και τις επιδράσεις του περιβάλλοντος πάνω του. Οι άνθρωποι βρίσκονται κάτω από το μικροσκόπιο της ποιήτριας, όχι για να μεγαλοποιήσει τα λάθη τους, αφού τα έχει αποδεχθεί, αλλά για να μάθει τρόπους να σέβεται, να αγαπά, να συναισθάνεται:

 

Μια νύχτα,

ερωτεύθηκα το είδωλό μου.

 

Ήταν διάφανο

εύθραυστο

-απόλυτα πιστευτό.

 

Το τοποθέτησα σ΄ ένα βάθρο

και περίμενα να εξυψωθεί.

 

Μα αυτό έστεκε μάλλον φοβισμένο

και γυρνούσε τα μάτια προς τον

Ουρανό.

 

Το παραπάνω ποίημα που παρέθεσα έχει τον τίτλο Μεγάλες προσδοκίες. Το θεωρώ αντιπροσωπευτικό ως προς την θεματολογία που κινείται η Πολυγένη στην συλλογή της. Μου αρέσει που ταπεινά παραδέχεται την μικρότητά της. Απόλυτα αληθινή με τον εαυτό της και με τους αναγνώστες της. Μπορεί εύκολα να ειδωλοποιούμε τους κόσμους μας, όμως η φύση μας υπερβαίνει. Αν θέλουμε να μάθουμε γιατί ήρθαμε εδώ, γιατί ζούμε μέσα στο γήινο πλαίσιο, πρέπει πρώτα να σταθούμε ταπεινά σε ότι γύρω μας περιβάλλει. Να γίνουμε ένα με την φύση μας. Στα ποιήματα της Πολυγένη, ανακαλύπτω ξανά την αλήθεια. Την απέριττη ομορφιά των πραγμάτων, της ουσιώδη αίσθηση της υπέρβασης. Της ποίησης δηλαδή. Αυθεντική, απομακρυσμένη από το ψεύτικο και το εντυπωσιακό:

 

Όλοι περιστρεφόμαστε γύρω από τους εαυτούς μας

σαν αυτόφωτα σώματα. Ο κεντρικός μας άξονας

χωρίζει τις από τις ανάγκες και παρ΄ όλα αυτά

εκλιπαρεί για γαλήνη. Οι άλλοι πλανήτες μάς είναι

ξένοι. Παραληρούν γύρω απ΄τη δυστυχία τους

κι αυτό είναι το μοναδικό κοινό σημείο. Όλα τ΄

άλλα είναι απλώς εκλάμψεις φωτός.

 

*Ο Γιώργος Λίλλης γεννήθηκε στη Γερμανία το 1974. Ένα χρόνο αργότερα με την οικογένειά του εγκαθίσταται στην Ελλάδα. Στην αρχή στην Αθήνα και μετά στο Αγρίνιο, τόπο καταγωγής του, μέχρι την επιστροφή στη Γερμανία το 1996 όπου ζει και εργάζεται από τότε. Ποιήματά του έχουν μεταφραστεί στα γερμανικά κι έχουν παρουσιαστεί σε περιοδικά και ανθολογίες του εξωτερικού. Μεταφράσεις, ποιήματα και δοκίμιά του έχουν δημοσιευτεί και σε διάφορα ελληνικά λογοτεχνικά περιοδικά (Ποίηση, Μανδραγόρας,Δέντρο, Ακτή, Γραφή). Επιμελείται ραδιοφωνικές εκπομπές στη Γερμανία στις οποίες παρουσιάζει Έλληνες ποιητές και μουσικούς (μεταξύ άλλων τους Νίκο Καββαδία, Νικόλα Άσιμο και Μίκη Θεοδωράκη). Έχει μεταφράσει στα ελληνικά Βισλάβα Σιμπόρσκα, Έριχ Φριντ, Λι Τάι Πε καθώς και Ινδιάνους ποιητές. Έργα του: ‘Ίχνη στο χιόνι (μυθιστόρημα 2012), Μικρή διαθήκη (ποιήματα 2012)Τα όρια του λαβυρίνθου (ποιήματα, 2008), Στο σκοτάδι μετέωρος (ποιήματα, 2003), Η χώρα των κοιμώμενων υδάτων (ποιήματα, 2001), Το δέρμα της νύχτας (ποιήματα, 1999).

Η ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΤΩΝ ΕΣΩ ΟΥΡΑΝΩΝ, ΑΧΙΛΛΕΑΣ ΚΑΤΣΑΡΟΣ

Tags

ΚΡΙΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΥ

ΑΧΙΛΛΕΑΣ ΚΑΤΣΑΡΟΣ

Η ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΤΩΝ ΕΣΩ ΟΥΡΑΝΩΝ

ΕΚΔΟΣΕΙΣ ARS POETICA

 

Του Γιώργου Λίλλη*

 

Η Βιρτζίνια Γούλφ, εξέθεσε με τον καλύτερο τρόπο το ζήτημα της ποίησης, στο αριστουργηματικό επιστολικό της δοκίμιο, Γράμμα σ΄ ένα νέο ποιητή: “Ως εκ τούτου, λένε, δεν μπορεί να υπάρξει σχέση μεταξύ του ποιητή και της σημερινής εποχής. Ανοησίες. Αυτά τα συμβάντα είναι επιπόλαια. Δεν κατεβαίνουν σε τέτοιο βαθμό ώστε να καταστρέψουν το πιο βαθύ και πρωτόγονο των ενστίκτων, το ένστικτο του ρυθμού. Το μόνο που χρειάζεσαι τώρα είναι να σταθείς στο παράθυρο και ν’ αφήσεις την αίσθηση του ρυθμού ν’ ανοίγει και να κλείνει ν’ ανοίγει και να κλείνει, ν’ ανοίγει και να κλείνει, τολμηρά, ελεύθερα, ωσότου το ένα πράγμα λιώσει μέσα στο άλλο, ωσότου τα ταξί να χορέψουν με τους νάρκισσους, ωσότου όλα τα κομμάτια σχηματίσουν ένα όλον”. Διαβάζοντας την συλλογή Η χειρουργική των έσω ουρανών του Αχιλλέα Κατσαρού, τα λόγια της Γουλφ παίρνουν ειδικό βάρος, διαπιστώνοντας πώς ένας ποιητής που κατέχει σε υψηλό επίπεδο τον εσωτερικό του ρυθμό, απογιώνει τον λόγο του σε τέτοιο βαθμό που το ποίημα γίνεται ένα συμπεγές καλλιτεχνικό οικοδόμημα. Ο Κατσαρός, με το ένστικτο του ρυθμού, εισβάλει στην εποχή μας, ανατρέπει την καθημερινότητα, δημιουργεί τέχνη, ως μια ασπίδα προστασίας από κάθε τι εφήμερο. Η ποίηση δεν είναι ένα απλό παιχνίδι στιχομυθίας, ούτε ένα απλό εκφραστικό μέσο. Είναι τέχνη, είναι σοβαρή δουλειά. Όταν ένας ποιητής το συνειδητοποιεί αυτό, βάζει τον πήχη ψηλά. Παρατηρώ αυτή την ταπεινή διάθεση στον Κατσαρό να μην επαναπαύεται, αλλά να αναζητά νέους τρόπους έκφρασης, σεβόμενος την τέχνη που εξασκεί, αλλά και τον ίδιο τον εαυτό του:

 

Πληγή

 

Ανδρεία κι ελευθερία

πετάξτε τις σάρκες σας μες στον καπνό.

Είναι αχαλίνωτη η ώρα του άλματος.

 

Και η σοφία στο κενό.

 

Το ποίημα που παρέθεσα πιο πάνω φανερώνει, κι ας είναι μικρής έκτασης, την δύναμη που κρύβει η αλήθεια ενός ανθρώπου όταν θέλει να μιλήσει απλά, αλλά χωρίς την διάθεση να θέλει να κρυφτεί πίσω από σύμβολα ή λέξεις. Ο Κατσαρός είναι ξεκάθαρος. Η πληγή του βρίσκεται σε κοινή θέα και γι΄ αυτό την οικειοποιούμαστε κι εμείς ως αναγνώστες. Υπάρχει μια υπαρξιακή αγωνία που περιγράφεται με τον πιο άμεσο τρόπο που θεωρώ μεγάλο προτέρημα. Συνεχίζω με δυο ακόμα ποιήματα:

 

 

Μπαλάντα για τον ποιητή της διάρκειας

 

Γράφω

χωρίς να βλέπω γράμματα στο χαρτί.

Δεν γράφω ύμνους.

Δεν γράφω για να μελαγχολώ

αλλά για να θυμάμαι

εκείνο τον πρώτο λυρισμό του ανεπαίσθητου φωτός

που έκαμε ακόμα και τους αφασικούς

σπονδύλους στην πλάτη

να υπομειδιούν στο νωχελικό γαργάλημα

της σάρκας της αθρυμμάτιστης από έρωτα.

 

 

Ταξίδι

 

Μου αφαίρεσες σκοτάδι.

Θάλασσα, που ακόμα δεν είδαμε,

όρμησες.

Σαλώμη έγραψες

στο κομμένο μου κεφάλι.

Συνέχισες να χορεύεις.

Λέξεις αστερίες με ταξίδεψαν σε μύχιες γονυκλισίες.

Στις λέξεις που δεν είπες

κρύφτηκα.

 

Χαραμάδα έγινα.

 

Νομίζω ότι περαιτέρω εξηγήσεις δεν χρειάζονται. Ο Κατσαρός με την δεύτερη συλλογή του έχει καταφέρει να μας δώσει αξιόλογα δείγματα μιας αισθαντικής και συνάμα δραματικής ποίησης υψηλού ρυθμού, ακολουθώντας πιστά την μέσα του φωνή.

*Ο Γιώργος Λίλλης γεννήθηκε στη Γερμανία το 1974. Ένα χρόνο αργότερα με την οικογένειά του εγκαθίσταται στην Ελλάδα. Στην αρχή στην Αθήνα και μετά στο Αγρίνιο, τόπο καταγωγής του, μέχρι την επιστροφή στη Γερμανία το 1996 όπου ζει και εργάζεται από τότε. Ποιήματά του έχουν μεταφραστεί στα γερμανικά κι έχουν παρουσιαστεί σε περιοδικά και ανθολογίες του εξωτερικού. Μεταφράσεις, ποιήματα και δοκίμιά του έχουν δημοσιευτεί και σε διάφορα ελληνικά λογοτεχνικά περιοδικά (Ποίηση, Μανδραγόρας,Δέντρο, Ακτή, Γραφή). Επιμελείται ραδιοφωνικές εκπομπές στη Γερμανία στις οποίες παρουσιάζει Έλληνες ποιητές και μουσικούς (μεταξύ άλλων τους Νίκο Καββαδία, Νικόλα Άσιμο και Μίκη Θεοδωράκη). Έχει μεταφράσει στα ελληνικά Βισλάβα Σιμπόρσκα, Έριχ Φριντ, Λι Τάι Πε καθώς και Ινδιάνους ποιητές. Έργα του: ‘Ίχνη στο χιόνι (μυθιστόρημα 2012), Μικρή διαθήκη (ποιήματα 2012)Τα όρια του λαβυρίνθου (ποιήματα, 2008), Στο σκοτάδι μετέωρος (ποιήματα, 2003), Η χώρα των κοιμώμενων υδάτων (ποιήματα, 2001), Το δέρμα της νύχτας (ποιήματα, 1999).

 

ΣΙΩΠΗ ΚΡΥΣΤΑΛΛΙΝΗ, ΕΛΥΑ ΒΕΡΥΚΙΟΥ

Tags

ΚΡΙΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΥ

ΕΛΥΑ ΒΕΡΥΚΙΟΥ

ΣΙΩΠΗ ΚΡΥΣΤΑΛΛΙΝΗ

ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΙΒΙΣΚΟΣ

 

Του Γιώργου Λίλλη*

 

Απόψε όλα ανασαίνουν την αγάπη σου.

Το φως κι ο αέρας.

Τα χέρια σου μετάξι και μνήμη.

Ακόμη κι όταν της θλίψης το χιόνι

σκέπαζε τον ανθισμένο σου κήπο,

έμενα πάντα το μαβί σου κυκλάμινο,

να τρυφερεύω αθόρυβα πλάι στην καρδιά σου.

Κι ίσως, αν δεν σου έγραφα απόψε,

ίσως, να μην ξεχυνόταν απ’ το χαρτί μου

αυτό το ποτάμι το ασύνορο

να σ’ αγκαλιάσει, όπως ποτέ δεν σ’ αγκάλιασαν.

 

Από το πρώτο ποίημα της συλλογής Σιωπή κρυστάλλινη της Έλυας Βερικίου, παρατηρούμε πως η ποιήτρια αποβλέπει στον ρομαντισμό για να υποστηρίξει την ποιητική της σκέψη. Το βρίσκω θετικό, γιατί δεν θέλει να εντυπωσιάσει, ούτε να φανεί πρωτότυπη, μόνο και μόνο για να ξεχωρίσει. Για την Βερυκίου η ποίηση είναι απλότητα. Είναι έρωτας. Είναι συναίθημα. Όλα τα ποιήματα της συλλογής εκπέμπουν μια αυθεντικότητα, ένα πηγαίο ενθουσιασμό για την ζωή, μια παιδικότητα που επιθυμεί να διασώσει. Βρίσκω στα ποιήματα της Βερυκίου, αυτό το χάρισμα της απλότητας που δεν είναι καθόλου εύκολη υπόθεση. Προδίδει ωριμότητα η στάση της να παραμένει ταπεινή, και με απέριττα υλικά να χτίζει τον κόσμο της, έναν κόσμο συναισθημάτων, όπου η πίστη στον άνθρωπο, προσφέρει ελπίδα και σθένος. Ο τρόπος που εκφράζεται η ποιήτρια, είναι μια προσωπική άμυνα ενάντια στην φθορά, ενάντια στην θλίψη, ενάντια σε μια στείρα ζωή:

 

Το ξέρω,

μπορεί να είναι δύσκολο να πορεύεσαι με μία άγρυπνη ψυχή,

ο πόνος είναι πιο βαθύς

και τα αισθήματα, φύλλα ωχρά,

που σκορπά η βροχή στους δρόμους.

Η αγάπη σου όμως απόψε

μοιάζει μ’ ευλογία στην ουράνια διαφάνεια της νύχτας.

Μπορείς να λάμψεις το γαλάζιο σου,

να γίνεις ανάσα, να γίνεις μουσική,

να ξεχυθείς σαν άνεμος εσπερινός μες στα μαλλιά μου.

Ίσως να καταλάβω πώς ψιθυρίζουν τα άστρα

και πώς η ευτυχία βρίσκει τη θέση της στο όνειρο.

 

Με αυτή την πρώτη της ποιητική συλλογή η Έλυα Βερυκίου ανοίγει λογαριασμούς με την σιωπή, που σημαίνει, αφουγκράζεται τον κόσμο γύρω της, σαν κάποιον που σκύβει να μυρίσει ένα λουλούδι, ν΄ ακούσει ένα ρυάκι, ένα έντομο που πετά. Ο ποιητής, είναι σ΄ αυτό το στάδιο ένας μύστης της ομορφιάς, ένας που υμνεί την ουσία των πραγμάτων, έξω από το μεγαλεπίβολο, το εντυπωσιακό, το φανταχτερό. Η Βερυκίου, δεν κάνει επίδειξη γνώσης, αλλά αυθεντική προχωρά για να εξερευνήσει την ψυχή, ελπίζοντας στους ανοιχτούς ορίζοντες της αγάπης. Αν και γράφω εντελώς διαφορετικά από εκείνη, θέλοντας να δείξω πως δεν ταιριάζουμε καθόλου ποιητικά, παρ΄ όλα αυτά αγάπησα τα ποιήματά της γιατί μου χάρισαν έναν τρόπο να βλέπω τον κόσμο που σίγουρα μου είναι απαραίτητος, μιας και η αυθεντικότητα και η αγάπη είανι σημαντικά εφόδια για να μάθουμε τον εαυτό μας, τους ανθρώπους γύρω μας, το περιβάλλον και τέλος την ίδια την ζωή που ζούμε. Δεν είναι χρήσιμα ποιήματα, είναι ιαματικά, που θεραπεύουν την ψυχή. Ο έρωτας βρίσκεται στο κέντρο της έμπνευσής της. Ο έρωτας σαν ελπίδα και φως:

 

Το ξέρω πως χωρίς θυσία δεν υπάρχει παράδεισος.

Γι’ αυτό φρόντισα να γίνω για σένα το βαθυπράσινο φύλλωμα,

που θροΐζει στο γέλιο σου,

να γίνω η σιωπή σου η κρυστάλλινη,

τα πρωινά να ακούς πώς ανατέλλει ο ήλιος.

 

 

*Ο Γιώργος Λίλλης γεννήθηκε στη Γερμανία το 1974. Ένα χρόνο αργότερα με την οικογένειά του εγκαθίσταται στην Ελλάδα. Στην αρχή στην Αθήνα και μετά στο Αγρίνιο, τόπο καταγωγής του, μέχρι την επιστροφή στη Γερμανία το 1996 όπου ζει και εργάζεται από τότε. Ποιήματά του έχουν μεταφραστεί στα γερμανικά κι έχουν παρουσιαστεί σε περιοδικά και ανθολογίες του εξωτερικού. Μεταφράσεις, ποιήματα και δοκίμιά του έχουν δημοσιευτεί και σε διάφορα ελληνικά λογοτεχνικά περιοδικά (Ποίηση, Μανδραγόρας,Δέντρο, Ακτή, Γραφή). Επιμελείται ραδιοφωνικές εκπομπές στη Γερμανία στις οποίες παρουσιάζει Έλληνες ποιητές και μουσικούς (μεταξύ άλλων τους Νίκο Καββαδία, Νικόλα Άσιμο και Μίκη Θεοδωράκη). Έχει μεταφράσει στα ελληνικά Βισλάβα Σιμπόρσκα, Έριχ Φριντ, Λι Τάι Πε καθώς και Ινδιάνους ποιητές. Έργα του: ‘Ίχνη στο χιόνι (μυθιστόρημα 2012), Μικρή διαθήκη (ποιήματα 2012)Τα όρια του λαβυρίνθου (ποιήματα, 2008), Στο σκοτάδι μετέωρος (ποιήματα, 2003), Η χώρα των κοιμώμενων υδάτων (ποιήματα, 2001), Το δέρμα της νύχτας (ποιήματα, 1999).

ΓΙΑ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΟΥ ΗΛΙΑ ΛΙΑΚΟΚΩΤΣΙΑ «ΘΥΜΑ ΠΟΛΕΜΟΥ», ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ

Tags

ΚΡΙΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΥ

---

Για ποιο λόγο γίνονται πόλεμοι;

Τι είναι αυτό το τόσο σπουδαίο που μας χωρίζει από τους άλλους πολιτισμούς;

Πόσο μίσος μπορεί να χωρέσει μια συγκυρία;

Τα ερωτήματα αυτά καθημερινά εκφέρονται από τους ανθρώπους, με μια προσποιητή έκφραση απορίας και απέχθειας. Ερωτήματα που μένουν-ουσιαστικά- αναπάντητα, μιας και δεν βολεύει η αλήθεια που κρύβεται πίσω από αυτή τη μοχθηρή πολιτική των εξουσιαστών. Μιαν αλήθεια που δε βολεύει κανέναν. Για όσο αίμα χύθηκε έως τώρα… όλοι υπήρξαμε ένοχοι…ο καθένας με το δικό του μερτικό στην φρίκη.

Έχουν γραφτεί πάρα πολλά για τον πόλεμο στο Ιράκ και για όσα επακολούθησαν. Είδαμε συνεντεύξεις πληγέντων… ακούσαμε περιγραφές στρατιωτών… είδαμε τις εικόνες του θανάτου να γίνονται πρωτοσέλιδα και διαφημιστικά σποτάκια τηλεοπτικών εκπομπών. Τι  όμως απ’ όλα αυτά μας δίδαξαν την πραγματικότητα της οποίας είμαστε κοινωνοί;

Εδώ και πάρα πολλά χρόνια η ευαισθησία και το αίσθημα ευθύνης εξαφανίστηκαν από τον πολίτη. Η δίψα μας για κυριαρχία και η ατομικιστική αντίληψη των σύγχρονων κοινωνιών, εξοστράκισε κάθε υπαρξιακή και ουμανιστική οπτική του κόσμου. Γίναμε πελάτες της ζωής μας…

Ο Ηλίας Λιακοκώτσιας στην πρώτη του συγγραφική απόπειρα, προσπαθεί να σκιαγραφήσει τον ανθρώπινο ψυχισμό στο πιο ακραίο περιβάλλον… όπως αυτό του πολέμου.

Με κεντρικό ήρωα τον μικρό Ζελίν χτίζει μια ιστορία, που έχει ως σκοπό τον επαναπροσδιορισμό των πρωταρχικών μας αξιών. Αν και οι εικόνες που χρησιμοποιεί ο συγγραφέας θυμίζουν αρχικά χολιγουντιανές ταινίες-όμοιας θεματικής, το υπαρξιακό βάθος που τους προσδίδει εξαφανίζει κάθε υποψία ευκολόπεπτης τεχνικής. Η αγάπη του για τον άνθρωπο και η ικανότητα του να διεισδύει στα πιο σκοτεινά μονοπάτια του ψυχισμού, υπόσχεται μια εις βάθος μελέτη του κόσμου και προσφέρει μιαν ευκαιρία να αναμετρηθούμε με τον ίδιο μας τον εαυτό.

Καθαρά υπαρξιακός συγγραφέας, ο Ηλίας Λιακοκώτσιας, μπαίνει δυναμικά στον κόσμο του βιβλίου και ανοίγει το δικό του παραθυράκι στον ορίζοντα της Τέχνης.

Του εύχομαι μέσα από την καρδιά μου καλοτάξιδο το βιβλίο του και καλή επιτυχία για τον δύσκολο δρόμο που διάλεξε.

ΤΟ ΚΑΝΤΗΛΙ ΚΑΙ ΑΛΛΑ ΠΟΙΗΜΑΤΑ, ΑΝΤΩΝΗΣ ΨΑΛΤΗΣ

Tags

ΚΡΙΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΥ

ΑΝΤΩΝΗΣ ΨΑΛΤΗΣ

ΤΟ ΚΑΝΤΗΛΙ ΚΑΙ ΑΛΛΑ ΠΟΙΗΜΑΤΑ

ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΑΙΓΑΙΟΝ

 

 

Του Γιώργου Λίλλη*

 

 

 

Ο Αντώνης Ψάλτης έχει διαμορφώσει εδώ και πολύ καιρό ένα δικό του ποιητικό σύμπαν. Ο σαρκασμός του και η ειρωνεία του αποτελούν τα κύρια στοιχεία της ποίησής του καθώς και μια γλώσσα απλή, χωρίς να είναι φορτωμένη με λυρικές εξάρσεις, ακολουθώντας θα έλεγα την παράδοση της γενιάς των μπιτ χωρίς όμως να μιμείται. Αυτός ο ποιητής δεν φοβάται τις λέξεις. Δεν το παίζει διανοούμενος, δεν ανήκει στην κατηγορία των λυρικών ποιητών. Παρακολουθώ την ποίησή του χρόνια τώρα και αυτό που διακρίνω πως παραμένει πιστός στις απόψεις του περί τέχνης. Για τον Ψάλτη ο ποιητής δεν είναι ένας άνθρωπος απόμακρος, που δεν μετέχει στα δρώμανα, δεν είναι κάτι ξεχωριστό, αλλά ένας απλός άνθρωπος που παλεύει με τα φαντάσματα της ψυχής του, όπως όλοι μας δηλαδή:

 

η πραγματικότητα

απαντάει μ΄ ένα δωμάτιο σχεδόν σαν σκοτεινό

μ΄ όλα τα φύλλα της κλειστά

ανέστιος παράμερα στέκεις

πλησίασε, ανοίγουνε αργά

αυτό που νομίζεις βλέπεις

όπως όλοι

 

 

Αυτό όμως που καταφέρνει ο Ψάλτης με την ειρωνεία του, το βλέπουμε πια όλο και πιο σπάνια. Και μ΄ αρέσει που ένας ποιητής Αριστοφανικός, αυτοσαρκάζεται αλλά και σαρκάζει με έναν ιδιαίτερο τρόπο, για να μας απαλλάξει έστω για λίγο από την θλίψη της θνητότητας. Ο σαρκασμός κρύβει θλίψη και αγωνία. Είναι μια μέθοδος άμυνας. Και σε όλη την συλλογή, διαφαίνεται ξεκάθαρα η αγωνία του δημιουργού να βρει έναν τρόπο να αποστασιοποιηθεί, να αντιδράσει:

 

ο έρωτας δεν είναι πια θεός

δεκάρα δεν τσακίζει κι αν στην κό-

λαση καούμε σωρηδόν. Κι όμως τό-

σα σιωπηλά στόλιζε βιτρώ. Μα κι ως

 

αγγελάκι τροφαντό έπαψε να φτερουγίζει

ξεφούσκωσε το ευτελές του υλικό

παράπεσε στο κατακάθι των φωτό

(κι ο θανατούλης δίπλα σας αμέριμνα σφυρίζει)

 

Για τον Ψάλτη δεν υπάρχουν μύθοι. Η πραγματικότητα είναι απόλυτος ρεαλισμός. Ο ίδιος ταυτίζεται με μαζί της. Δεν επιδιώκει να λέει ωραιοποιημένα ψέματα στον εαυτό του. Μιλά ξεκάθαρα και μ΄ αυτό τον τρόπο ανακαλύπτει βαθιά μέσα του ένα είδος άμυνας, αυτό της ξεκάθαρης ματιάς πάνω στα πράγματα. Δεν έχουμε νικήσει τον χρόνο, δεν έχουμε επιβληθεί στην μέσα μας αγριότητα. Είμαστε ακόμα θηρία κλεισμένα σε κλουβιά που ψάχνουν απεγνωσμένα ένα τρόπο να απελευθερωθούν:

 

σε γούνα μεταποιήθηκε πολυτελείας

κοστίζει τα λύτρα ισόβιας απαγωγής

στους ένδοξους όμως θιασώτες μιας πνοής

φτηνά νοικιάζεται σε δόσεις ευκαιρίας

 

(ασφυξία στην κλεψύδρα η διορία)

μα όσοι αρνούνται αυτή την σκευωρία

με θραύσματα υπογράφουνε αντί ωδής.

 

*Ο Γιώργος Λίλλης γεννήθηκε στη Γερμανία το 1974. Ένα χρόνο αργότερα με την οικογένειά του εγκαθίσταται στην Ελλάδα. Στην αρχή στην Αθήνα και μετά στο Αγρίνιο, τόπο καταγωγής του, μέχρι την επιστροφή στη Γερμανία το 1996 όπου ζει και εργάζεται από τότε. Ποιήματά του έχουν μεταφραστεί στα γερμανικά κι έχουν παρουσιαστεί σε περιοδικά και ανθολογίες του εξωτερικού. Μεταφράσεις, ποιήματα και δοκίμιά του έχουν δημοσιευτεί και σε διάφορα ελληνικά λογοτεχνικά περιοδικά (Ποίηση, Μανδραγόρας,Δέντρο, Ακτή, Γραφή). Επιμελείται ραδιοφωνικές εκπομπές στη Γερμανία στις οποίες παρουσιάζει Έλληνες ποιητές και μουσικούς (μεταξύ άλλων τους Νίκο Καββαδία, Νικόλα Άσιμο και Μίκη Θεοδωράκη). Έχει μεταφράσει στα ελληνικά Βισλάβα Σιμπόρσκα, Έριχ Φριντ, Λι Τάι Πε καθώς και Ινδιάνους ποιητές. Έργα του: ‘Ίχνη στο χιόνι (μυθιστόρημα 2012), Μικρή διαθήκη (ποιήματα 2012)Τα όρια του λαβυρίνθου (ποιήματα, 2008), Στο σκοτάδι μετέωρος (ποιήματα, 2003), Η χώρα των κοιμώμενων υδάτων (ποιήματα, 2001), Το δέρμα της νύχτας (ποιήματα, 1999).

ΠΑΡΚΟΥΡ, ΕΛΕΝΗ ΓΑΛΑΝΗ

Tags

ΚΡΙΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΥ

ΕΛΕΝΗ ΓΑΛΑΝΗ

ΠΑΡΚΟΥΡ

ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΓΑΒΡΙΗΛΙΔΗΣ

 

Του Γιώργου Λίλλη*

Το παρκούρ γνωστό και ως Τέχνη της Φυγής, είναι μια γαλλικής καταγωγής μη-ανταγωνιστική σωματική και πνευματική τέχνη που έχει ως στόχο την ταχύτατη και βέλτιστη δυνατή μετακίνηση από οποιοδήποτε σημείο του χώρου Α σε διαφορετικό σημείο Β, χρησιμοποιώντας μόνο τις ανθρώπινες σωματικές ικανότητες.

Στόχος του παρκούρ είναι ουσιαστικά η υπερπήδηση εμποδίων, φυσικών και τεχνητών, όπου ως εμπόδια μπορούν να θεωρηθούν τα πάντα, από βράχοι, ποτάμια, ή κλαδιά μέχρι τοίχοι, πεζούλια, ή κάγκελα. Είναι ένας τρόπος να εντοπίζουμε εναλλακτικούς τρόπους κίνησης και πορείας, τους οποίους ενδέχεται να χρησιμοποιήσουμε τόσο στην καθημερινή μας ζωή, όσο και σε καταστάσεις εκτάκτων αναγκών.

Δεν είναι τυχαίο που η Ελένη Γαλάνη τιτλοφορεί την πρώτη ποιητική συλλογή Παρκούρ. Τα ποιήματά της παρέχουν τρόπους διαφυγής από την στιβαρή καθημερινότητα, από την αγωνία να υπερπηδήσουμε εμπόδια που μας εμποδίζουν να ζούμε ελεύθεροι. Ο σύγχρονος τρόπος ζωής μοιάζει με χρυσή φυλακή. Και η ποίηση, όντας ανεξάρτητη, αυτόνομη, κι όμως βαθύτατα ανθρώπινη, συνεχίζει να παρέχει τρόπος διαφυγής προς την ουσία της ύπαρξης, δηλαδή στην πηγή των αισθημάτων μας, όπου απαντάται το καθαρό μας βλέμμα πάνω στη ζωή:

 

Παραμύθια χτίσαν τα παραμύθια

 

κι εγώ κατασκευάζω

πουλιά

 

ή

 

ιδεόγραμμα ικεσίας

ακατανόητο

που εκλιπαρούσε την άνοιξη

χαράσσοντας με νύχια

και νύχια

το φως

στου χάρτινου ουρανού το παράθυρο

 

 

Η Γαλάνη καταφέρνει με το πρώτο βιβλίο της να βάλει το πήχη πολύ ψηλά. Δεν μιμείται, πράγμα που εύκολα μπορεί να συμβεί σε πρώτο βιβλίο, έχει αίσθηση του ρυθμού και οι στίχοι της αποκαλύπτουν την προσωπική της φωνή. Δεν επιθυμεί να εντυπωσιάσει, αλλά να συνομιλήσει. Και αυτό είναι το σπουδαίο σε κάθε αληθινό ποίημα. Να ανοίγει δρόμους επικοινωνίας.

Βρίσκω στα ποιήματά της έναν συνοδοιπόρο. Που επιθυμεί να μου δώσει το χέρι για να διασχίζουμε μαζί τις ατραπούς της καθημερινότητας. Αγωνίζεται να μην τυφλωθεί από το εφήμερο και αυτό μου δίνει δύναμη να διαπραγματευτώ κι εγώ με τις δικές μου απώλειες και φόβους. Ώριμη γραφή, που φανερώνει πως έχουν περάσει χρόνια κυοφορίας και σπουδής πάνω σ΄ αυτή την παράξενα εκλεπτυσμένη τέχνη που δεν χαρίζεται, αλλά κατακτάται.

 

ανάσκελη ανασαίνοντας

φάρμακα υγρά νεφελοποιητές

καταπίνω καλειδοσκόπια

προσμένοντας το θαυμάσιο

στα σημεία συνάντησης των γκρεμών

στα σώματα τα ριψοκίνδυνα της πτώσης.

 

*Ο Γιώργος Λίλλης γεννήθηκε στη Γερμανία το 1974. Ένα χρόνο αργότερα με την οικογένειά του εγκαθίσταται στην Ελλάδα. Στην αρχή στην Αθήνα και μετά στο Αγρίνιο, τόπο καταγωγής του, μέχρι την επιστροφή στη Γερμανία το 1996 όπου ζει και εργάζεται από τότε. Ποιήματά του έχουν μεταφραστεί στα γερμανικά κι έχουν παρουσιαστεί σε περιοδικά και ανθολογίες του εξωτερικού. Μεταφράσεις, ποιήματα και δοκίμιά του έχουν δημοσιευτεί και σε διάφορα ελληνικά λογοτεχνικά περιοδικά (Ποίηση, Μανδραγόρας,Δέντρο, Ακτή, Γραφή). Επιμελείται ραδιοφωνικές εκπομπές στη Γερμανία στις οποίες παρουσιάζει Έλληνες ποιητές και μουσικούς (μεταξύ άλλων τους Νίκο Καββαδία, Νικόλα Άσιμο και Μίκη Θεοδωράκη). Έχει μεταφράσει στα ελληνικά Βισλάβα Σιμπόρσκα, Έριχ Φριντ, Λι Τάι Πε καθώς και Ινδιάνους ποιητές. Έργα του: ‘Ίχνη στο χιόνι (μυθιστόρημα 2012), Μικρή διαθήκη (ποιήματα 2012)Τα όρια του λαβυρίνθου (ποιήματα, 2008), Στο σκοτάδι μετέωρος (ποιήματα, 2003), Η χώρα των κοιμώμενων υδάτων (ποιήματα, 2001), Το δέρμα της νύχτας (ποιήματα, 1999).

 

ΑΝΑΜΕΣΑ ΣΕ ΟΣΑ ΠΕΦΤΕΙ Η ΣΚΙΑ, ΝΙΚΟΣ ΕΡΗΝΑΚΗΣ

Tags

ΚΡΙΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΥ

 

ΝΙΚΟΣ ΕΡΗΝΑΚΗΣ

ΑΝΑΜΕΣΑ ΣΕ ΟΣΑ ΠΕΦΤΕΙ Η ΣΚΙΑ

ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΓΑΒΡΙΗΛΙΔΗΣ

 

Του Γιώργου Λίλλη*

Όταν διάβασα πρώτη φορά ποίηση του Ερηνάκη, την συλλογή, ” Σύντομα όλα θα καίγονται και θα φωτίζουν τα μάτια σου“, από τις εκδόσεις Ροές, ανακάλυψα όχι μια σπουδαία πένα, αλλά και έναν συνοδοιπόρο που είχαμε τις ίδιες καλλιτεχνικές και υπαρξιακές ανησυχίες και που μέσα στα γραπτά μας, φαινόταν ξεκάθαρα αυτή η συγγένεια. Εκείνος είχε βγάλει το πρώτο του βιβλίο το 2009, ενώ εγώ ένα χρόνο πριν τα Όρια του λαβύρινθου, ένα βιβλίο εμπνευσμένο από την σύγχρονη πραγματικότητα, με στίχους θα έλεγα σκληρούς, αφήνοντας πίσω τον λυρισμό των προηγούμενων βιβλίων μου. Σ΄ αυτά τα δυο βιβλία υπάρχουν εκλεκτικές συγγένειες, αλλά όχι επιρροές. Ο καθένας μας στόχευε να μιλήσει για την κοινωνία και τα προβλήματα που μας απασχολούσαν. Μετά ήρθε η κρίση και τα σάρωσε όλα, επιβεβαιώνοντας τους στίχους που είχαμε γράψει. Εγώ κατόπιν έγραψα μερικά πολύ προσωπικά ποιήματα το 2010, τα οποία εκδόθηκαν το 2012 στην συλλογή Μικρή διαθήκη και από τότε δεν έγραψα άλλο ποίηση. Ο Ερηνάκης συνέχισε τις αναζητήσεις του και πρόσφατα έκδωσε την συλλογή “Ανάμεσα σε όσα πέφτει η σκιά”. Ένα βιβλίο που με συγκλόνισε για την αμεσότητα και το καθαρό βλέμμα πάνω στον κόσμο. Ήμουν σίγουρος πως ο Ερηνάκης δεν θα επαναπαυτεί στην επιτυχία του προηγούμενου βιβλίου και πως δεν θα τον έτρωγε η έπαρση, όπως μερικούς πολυβραβευμένους νέους ποιητές, που καβάλησαν το καλάμι ες βάρος της τέχνης τους. Γιατί η ποίηση είναι μια τέχνη ταπεινή και χρειάζεται δουλειά σκαπανέα για να φτάσεις έστω σ΄ αυτό που έλεγε ο Καβάφης ως πρώτο σκαλί. Κι αν φτάσουμε ποτέ. Αλλά αυτό δεν είμαστε σε θέση εμείς να το κρίνουμε. Μόνο ο χρόνος. Διαβάζοντας τα καινούργια ποιήματα του Ερηνάκη, όχι μόνο πήρα θάρρος, μαθαίνοντας από αυτόν, αλλά βρήκα ξανά το σθένος να αρχίσω να γράφω πάλι ποίηση. Το δηλώνω αυτό γιατί είναι δίκαιο να μιλάμε αληθινά και να μην είμαστε λειψοί όταν θέλουμε να επαινέσουμε κάποιον ομότεχνο, πράγμα που δυστυχώς συμβαίνει σπάνια. Αυτά ως προς τον πρόλογο. Και συγχωρέστε μου την μακρηγορία, αλλά ήταν αναγκαίο να μιλήσω για την σχέση μου με την ποίηση αυτού του αξιόλογου ποιητή που ζει στο Λονδίνο και που δεν έχω γνωρίσει ποτέ προσωπικά, κι όμως μας συνδέουν τόσα πολλά.

Η συλλογή “Ανάμεσα σε όσα πέφτει η σκιά”, είναι μια φιλοσοφική αναζήτηση της ουσίας σ΄ έναν κόσμο που έχει χάσει τον ρυθμό του και ταλαντεύεται επικίνδυνα.  Ο Ερηνάκης σκάβει μέσα του για να βρει τις απαραίτητες ισορροπίες, γνωρίζοντας πως μέσα μας κρύβεται η αλήθεια της ύπαρξης. Ο κόσμος δεν μας ανήκει, αλλά του ανήκουμε. Ξεχνώντας το αυτό, χάσαμε τον δρόμο μας και τώρα ψάχνουμε απεγνωσμένα να βρούμε διέξοδο:

 

Συναντηθήκαμε σε μια παραλογή του παραλόγου

Με όποιον είναι στον κόσμο

Μα όχι αυτού του κόσμου

 

Γυρεύουμε ακόμα το θεό

Που σκοντάφτει στα πόδια μας

 

Ξένοι της μνήμης

Πρόσωπα που κατοικούν μέσα σου

Και ποτέ δε γνώρισες

 

ή αυτό

 

Μοιχευτήκαμε

Για όσα σχεδόν θα ζήσουμε

Παρεκτραπήκαμε

Προς το μοναδικό νήμα

Μέχρι η ελευθερία να μας ικετέψει

Για όσα σπαθιά δεν κρατήσαμε

Για τη θλίψη του θαύματος

Όπως φιλιούνται οι εχθροί

Όπως αναβλύζουν τα μάτια σου μέσα από ό,τι αντικρύζω

Ο κόσμος μιας μέρα θα διαλυθεί

Όχι από εμάς αλλά για εμάς

 

Ο Ερηνάκης γράφει με το πάθος ενός φιλοτελιστή. Αναζητά στα μεγάλα θέματα μια προσωπική στιγμή, όπου το συναίσθημα μπορεί να υπάρξει. Η κοινωνική του ποίηση δεν ανήκει στην κατηγορία της εθνικής ποίησης που γράφτηκε στο παρελθόν, αλλά έχει ως κέντρο της τον ίδιο τον άνθρωπο και πως καταφέρνει να αντισταθεί σε ότι προσπαθεί να τον κάνει να ξεφύγει από την ουσία της πραγματικής ζωής. Είναι ένας ποιητής αναρχικός με μια ευρύτερη έννοια, που επαναστατεί σε ότι λάμπει μάχεται ενάντια σε κάθε ψεύτικο ιδεαλισμό. Επιμένει να πιστεύει στον άνθρωπο και προτρέπει να προσεγγίσουμε ξανά το όνειρο, την ποίηση, δηλαδή την υπέρβαση, τον έρωτα, την φιλοσοφία ενός τρόπου ζωής, έξω από τα πρότυπα της μάζας και της επιφάνειας. Αγαπώ την ποίησή του γι΄ αυτό τον λόγο. Μου δίνει θάρρος. Με εξοπλίζει με τα όπλα της τέχνης του για να έρθω αντιμέτωπος με την πραγματικότητα:

Κι ας πεθαίνουν οι ονειροπόλοι

Δεν πεθαίνουν ποτέ τα όνειρα

 

 

Και δεν είναι το απέραντο έξω που με φοβίζει

Μα το απέραντο μέσα

 

Δεν έχω παρά μόνο μια ζωή

Και σκόρπια όνειρα από τις προηγούμενες

 

Μα στο ύψος των ονείρων δίνεται η μάχη

 

*Ο Γιώργος Λίλλης γεννήθηκε στη Γερμανία το 1974. Ένα χρόνο αργότερα με την οικογένειά του εγκαθίσταται στην Ελλάδα. Στην αρχή στην Αθήνα και μετά στο Αγρίνιο, τόπο καταγωγής του, μέχρι την επιστροφή στη Γερμανία το 1996 όπου ζει και εργάζεται από τότε. Ποιήματά του έχουν μεταφραστεί στα γερμανικά κι έχουν παρουσιαστεί σε περιοδικά και ανθολογίες του εξωτερικού. Μεταφράσεις, ποιήματα και δοκίμιά του έχουν δημοσιευτεί και σε διάφορα ελληνικά λογοτεχνικά περιοδικά (Ποίηση, Μανδραγόρας,Δέντρο, Ακτή, Γραφή). Επιμελείται ραδιοφωνικές εκπομπές στη Γερμανία στις οποίες παρουσιάζει Έλληνες ποιητές και μουσικούς (μεταξύ άλλων τους Νίκο Καββαδία, Νικόλα Άσιμο και Μίκη Θεοδωράκη). Έχει μεταφράσει στα ελληνικά Βισλάβα Σιμπόρσκα, Έριχ Φριντ, Λι Τάι Πε καθώς και Ινδιάνους ποιητές. Έργα του: ‘Ίχνη στο χιόνι (μυθιστόρημα 2012), Μικρή διαθήκη (ποιήματα 2012)Τα όρια του λαβυρίνθου (ποιήματα, 2008), Στο σκοτάδι μετέωρος (ποιήματα, 2003), Η χώρα των κοιμώμενων υδάτων (ποιήματα, 2001), Το δέρμα της νύχτας (ποιήματα, 1999).

ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΤΙΚΑ ΘΝΗΤΟΤΗΤΑΣ, ΓΙΩΡΓΟΣ ΘΕΟΧΑΡΗΣ

 

ΓΙΩΡΓΟΣ ΘΕΟΧΑΡΗΣ

ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΤΙΚΑ ΘΝΗΤΟΤΗΤΑΣ

ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΚΦΡΑΣΗ

 Του Γιώργου Λίλλη

    Όταν ένας ποιητής εκδίδει όλα του τα ποιήματα σε μια συγκεντρωτική έκδοση, σημαίνει πως ήρθε η ώρα για έναν απολογισμό. Απολογισμό ζωής θα έλεγα, μιας και τα ποιήματα, όντας παρακαταθήκες μιας εσωτερικής διαδρομής, φανερώνουν την πορεία που ακολούθησε ο ποιητής όχι μόνο στην τέχνη που εξάσκησε, αλλά και στην ίδια του την ζωή. Ο Γιώργος Θεοχάρης, ονομάζει την  έκδοση όλων των ποιημάτων του Πιστοποιητικά θνητότητας. Σαράντα χρόνια ποίησης, συγκεντρωμένα σ΄ ένα καλαίσθητο τόμο των εκδόσεων Σύγχρονη έκφραση.

   Διάβασα ποιήματα του Θεοχάρη για πρώτη φορά το 1991. Ήμουν τότε δεκαεφτά χρονών και μόλις είχα αρχίσει να γράφω ποιήματα. Ο φίλος μου ποιητής και εκδότης του περιοδικού Αραμπάς, Παντελής Φλωρόπουλος, στο Αγρίνιο, μου είχε συστήσει το περιοδικό Εμβόλιμον όπου εξέδιδε ο Θεοχάρης. Εκεί διάβασα πρώτη φορά ποιήματά του.

  Τώρα, είχα την ευκαιρία να διαβάσω όλη την ποιητική του εργασία, αν και μεμονωμένα είχα ήδη στην κατοχή μου το Ενθύμιον και το Από μνήμης, συλλογές που είχα αγαπήσει για την αμεσότητά τους και τον χαμηλό τους τόνο που παρ΄ όλα αυτά μ΄ ένα μαγικό τρόπο μετέδιδαν ένα έντονο αίσθημα μέσα μου.

   Ο Γιώργος Θεοχάρης δεν θέλησε ποτέ να βροντοφωνάξει για το τι είναι ποίηση ή όχι. Παρέμεινε σε όλη την καλλιτεχνική του πορεία μέχρι εδώ, πιστός στην ουσία, στην απλότητα, σαν ταπεινός σκαπανέας που επιμένει να σκάβει στην έρημο για να ανακαλύψει χαμένους κόσμους.

  Ίσως γι΄ αυτό το σήμα κατατεθέν στα ποιήματά του είναι η μνήμη. Αναζητά πίσω από το επιφανειακό και το εφήμερο, την πηγή της ανθρώπινης υπόστασης. Θέλει να κατανοήσει την ατέλεια. Και γιατί όχι να την εξωραΐσει. Αυτό σημαίνει πως με απέριττα υλικά, με την στωικότητα ενός υπομονετικού μαθητή, διδάσκεται από την ζωή και μεταφέρει στα ποιήματά του το συμπέρασμα αυτής της διδαχής.

   Ο χρόνος είναι ο μεγάλος δάσκαλος για τον Θεοχάρη. Τον σέβεται και αφουγκράζεται μέσα από τις ιστορίες απλών ανθρώπων την αλήθεια. Παραθέτω ένα ποίημά του που αγαπώ πολύ:

ΑΠΟ ΜΝΗΜΗΣ

                                              Τιμή στον μονάκριβο φίλο μου

Τον είδα νά ‘ρχεται απ’ το βάθος του δρόμου. Ψιλόβρεχε. Φορούσε ένα σταυροκούμπωτο παλτουδάκι ψαροκόκαλο, του οποίου ένα από τα τέσσερα μεγάλα κοκάλινα κουμπιά είχε χαλαρώσει και κρεμόταν απ’ την κλωστίτσα του. Χαμογελούσε μ’ εκείνο το μορφασμό που αποτελεί εισαγωγική εικόνα στο κλάμα, όταν τα νήπια μαντεύουν το πικρό παρελθόν του μέλλοντός τους.

«Καλημέρα Γιώργο», του είπα.

«Καλημέρα Γιωργούλη», μ’ αντιχαιρέτισε.

Προχώρησε στο χωματόδρομο. Μπήκε στο μαγικό κόσμο του κουρείου. Ο πατέρας του έβαζε ταλκ στον φρεσκοκουρεμένο πελάτη.

Κόλλησα το μούτρο για λίγο στο τζάμι του μαγαζιού. Ο Γιώργος πλησίασε και μου ψιθύρισε: «Όταν μεγαλώσουμε θα τα ιστορήσω όλα τούτα. Μην κάθεσαι στο κρύο, θα τα διαβάσεις τότε. Τρέξε κι’ εσύ ν’ αποταμιεύσεις μνήμες».

Σάββατο πρωί. Γενάρης του 1958. Στη Μεσσήνη ψιλόβρεχε σίγουρα. Στη Δεσφίνα μπορεί και να χιόνιζε.

    Ο Θεοχάρης πιστεύει ευλαβικά στην μνήμη. Γιατί εκεί στέκει ότι έχει διαπραχθεί. Δεν είναι όμως ένας αθεράπευτα νοσταλγός. Γνωρίζει πως αν θέλει να σκεφτεί για το τώρα και το αύριο, οφείλει να σκαλίζει τα παλιά, να ψάχνει απαντήσεις σε αυτό που έχει διαπραχθεί. Τα πιστοποιητικά θνητότητας είναι ακριβώς αυτά τα γεγονότα που προσδιορίζουν την πορεία μιας ζωής πλαισιωμένη κυρίως με απώλειες μιας και ποτέ δεν νικήσαμε την φθορά. Παρ΄ όλα αυτά ο Θεοχάρης επιδιώκει να ανασταίνει μέσα στους στίχους του ότι χάθηκε, και μ΄ αυτό τον τρόπο η ποίησή του είναι ένας χάρτης του ανθρώπινου ψυχισμού που έρχεται καθημερινά αντιμέτωπο με τον χρόνο.

   Οι ποιητικές του μνήμες είναι ελπιδοφόρες πινελιές στον έτσι κι αλλιώς σκοτεινό μας κόσμο που ακόμα δεν έχουμε κατανοήσει:

ΣΥΝΟΜΙΛΙΑ ΜΠΡΟΣΤΑ ΣΤΟΝ ΚΑΘΡΕΠΤΗ

Έχουν τελειώσει – είπες.

Έχουν τελειώσει! Όπως πολτοποιείται η άκακη μύγα μές στις παλάμες σου. Όπως ξεπλένεις στη βρύση του φόνου τα πειστήρια, ύστερα, και δίχως ενοχές, παίρνεις να φας ένα φρούτο, βέβαιος, τάχα, ότι οι αστραπές στο μαύρο ουρανό της μνήμης δεν προκαλούνται από τις πράξεις σου.

Αλλά το γκρίζο άλογο ακονίζει στο λιθόστρωτο τις οπλές του σπινθηρίζοντας και το σχισμένο παπούτσι είναι το μαύρο βράδυ που λίμνασε στα βαλτοτόπια της μέρας και φεύγει απ’ το πόδι σου. Και η ζωή σου ολόκληρη ήτανε ζήτημα σημειολογίας εντέλει, γιατί μονάχα τρελός θα μπορούσε να βρει μια καλή πρόφαση για να πιστέψει πως θα βγει απ’ τη μνήμη –

                                                 μονάχα τρελός θα μπορούσε.