Tags
Μεταμορφώσεις ενός αληθινού καλλιτέχνη…
γράφει & επιμελείται
η Λίλα Παπαπάσχου
Η στήλη ARS & VITA σε πρόσφατο αφιέρωμα της είχε προαναγγείλει τη physical performance που δημιούργησε με περισσή έμπνευση και άλλη τόση σκηνική ευφυία ο Νικόλας Βαγιονάκης και χθες το βράδυ βρέθηκε στο Θέατρο Φούρνος για να επιβεβαιώσει κάτι που από την αρχή υποψιαζόταν. Το “KAFKA’S FREAKS” είναι ένα καλλιτεχνικό…διαμάντι…
Ο γνωστός ηθοποιός και περφόρμερ μας άφησε άφωνους με την ευελιξία και τη βουβή εκφραστικότητα του σώματός του, αλλά και με την απίστευτη υποκριτική του δεινότητα, που του επέτρεπε να αλλάζει με άνεση ηχοχρώματα, συναισθηματικές αποχρώσεις και ταυτόχρονα να κινείται ακόμα κι όταν έμενε αδρανής, με μία φλεγματική κομψότητα που είχαμε καιρό να δούμε στο ελληνικό θέατρο.
Ο Νικόλας Βαγιονάκης ως θηρίο “ανήμερο”…βαθιά πληγωμένο και εκ φύσεως εγκλωβισμένο στον εαυτό του…
Υπογράφοντας ο ίδιος τη δραματουργική σύνθεση, τη διασκευή των τριών διηγημάτων του Φραντς Κάφκα (Αναφορά σε μία Ακαδημία, Ο Καλλιτέχνης της πείνας και Μετάμορφωση, όλα σε μετάφραση Παναγιώτη Κατσόλη…) και τη σκηνοθεσία, τοποθέτησε τον εαυτό του σε ένα κλουβί (…λιτή αλλά τρομερά εύστοχη η σκηνογραφική άποψη του Βίκτορα Γκέκα…) και κατάφερε να μας καθήλωσει με την απίστευτη ερμηνεία του, κάνοντας τα ζοφερά κείμενα ενός από τους σημαντικότερους συγγραφείς παγκοσμίως, να ακούγονται πιο κατανοητά, πιο σημερινά, πιο επίκαιρα από ποτέ.
Εκμεταλλεύομενος στο έπακρο την επιβλητική του παρουσία, με τη βοήθεια των κα-τα-πλη-κτι-κών φωτισμών που επιμελήθηκε ο Αποστόλης Τσατσάκος (…εξαιρετική δουλειά…) και σε συνδυασμό με τις “ονειρικές” μουσικές παρεμβάσεις που επένδυσαν ιδανικά τις μεταβάσεις ενός νεόκοπου Καφκικού ήρωα, τον οποίο έπλασε με αυθεντικότητα και πρωτοτυπία χρησιμοποιώντας τον εμβληματικό λόγο του σπουδαίου λογοτέχνη ως καμβά, για να φιλοτεχνήσει μία από τις ωραιότερες, πλούσια μνιμαλιστικές performances που έχω παρακολουθήσει έως σήμερα (…σε ελληνική σκηνή τουλάχιστον…). Ο γνωστός καλλιτέχνης που ζει και δραστηριοποιείται τα τελευταία δέκα χρόνια στο Λονδίνο, μας μετέφερε την ατμόσφαιρα που κυριαρχεί στα τρία καυστικά διηγήματα του Κάφκα, με το δημιουργικό αέρα της Γηραιάς Αλβιώνας να πνέει ούριος καθόλη τη διάρκεια της ωριαίας σκηνικής σύνθεσης.
Ένα πρόσωπο tabula rasa…ανοιχτό σε πολλαπλές αναγνώσεις…
Μόνο που στην περίπτωση του Νικόλα Βαγιονάκη το θέμα δεν ήταν να παρουσίασει επί σκηνής το σκοτεινό κόσμο του συγγραφέα αυτούσιο και ασχολίαστο, σαν μία ντοκιμαντερίστικη απεικόνιση του συμβολικού λογοτεχνικού του ύφους, που ακόμα και σήμερα κι ενώ τόσα έχουν γραφτεί για το έργο του, παραμένει ένα μυστήριο τόσο για τους αναγνώστες του, όσο και για τους απανταχού βιβλιοκριτικούς, που ασχέτως αν καμώνονται τους ειδικούς διατηρούν ανέπαφα τα ερωτηματικά και τις απορίες τους σε σχέση με το συγγραφικό φαινόμενο:Κάφκα. Αυτό που προσπάθησε να κάνει ο χαρισματικός καλλιτέχνης (…και εντέλει το πέτυχε!…), ήταν να αμφισβητήσει, να σχολιάσει και γιατί όχι να αποδομήσει παντός τύπου “αυθεντίες”, χαρίζοντας στο κοινό μία πέρα για πέρα ουσιαστική ελευθερία, οικουμενική και πανανθρώπινη, αυτήν της προσωπικής επιλογής.
Μία επίκληση στον “άνθρωπο”…
Ο ήρωας του Νικόλα Βαγιονάκη, με τα εναλλασσόμενα πρόσωπα (…και προσωπεία…) όλα στο ίδιο σημειολογικό λευκό, στο τέλος σπάει τα επίκτητα δεσμά του και βγαίνει από τη “φυλακή” της μοναξιάς του, προσπαθώντας να αντικρίσει κατάματα τον κόσμο, που στην αρχή τον τυφλώνει, αλλά στη συνέχεια όσο συνηθίζουν τα μάτια του στο εκτυφλωτικό φως, συνειδητοποιεί πως δεν υπάρχει μεγαλύτερο αγαθό από την ελευθερία κι ας εμπεριέχει την ευθύνη, μία έννοια τόσο περίπλοκη, τόσο αρχετυπική, τόσο άρρηκτα συνδεδεμένη με τη φύση του ανθρώπου. Ελεύθερος και υπεύθυνος. Αυτός είναι ο πραγματικά εξελιγμένος άνθρωπος σύμφωνα με το Νικόλα Βαγιονάκη και με βάση όσα παρακολουθήσαμε χθες στην σκηνή του θεάτρου ΦΟΥΡΝΟΣ, δεν είναι και τόσο ανέφικτη η επίτευξη μίας σχετικής ατομικής ελευθερίας, που μοιραία θα μας οδηγήσει κάποια στιγμή (…ευελπιστούμε σύντομα αν και τα γεγονότα μας διαψεύδουν…) και στη συλλογική.
Ένας συνειδητοποιημένος άνθρωπος = ένας ελεύθερος (και απελευθερωμένος) άνθρωπος…
Εν μέσω των πρόσφατων τραγικών και δυσοίωνων ειδήσεων (…και εικόνων…), οι οποίες έφτασαν σε όλη τους τη φρίκη στους δέκτες μας σε απευθείας σύνδεση με τη Γαλλική πρωτεύουσα, προοιωνίζοντας έναν καινούργιο (…είναι όντως τόσο πρωτοφανή όλα αυτά;….) αιματηρότατο πόλεμο, όπου θύτες και θύματα γίνονται ολοένα και πιο δυσδιάκριτα, η καλλιτεχνική πρόταση του Νικόλα Βαγιονάκη θέτει τα δικά της ερωτήματα, αφήνοντας ανοιχτό ένα παράθυρο αισιοδοξίας, χωρίς ωστόσο να αιθεροβατεί. Αυτός ο κόσμος πάντα πήγαινε μπροστά με φωτιά και με μαχαίρι, αλλά υπάρχει ακόμα καιρός γι΄αυτούς που κάθε φορά τα κρατούν και τα κραδαίνουν μπροστά μας….να αναθεωρήσουν…και να εξανθρωπιστούν…
ΑΛΛΙΩΣ 